Paniekaanval op de snelweg

J. (Jantine) Stam-van de Beek | 3 reacties | 10-05-2021| 08:05

Ik rijd al jaren over snelwegen zonder problemen. In december kreeg ik tijdens het rijden in het donker op een verlichte en voor mij bekende snelweg ineens drie keer achter elkaar een paniekaanval. Plotseling gaan allebei je armen en benen gloeien en dan begint het. Hierna ging overdag rijden op de snelweg nog wél totdat ik vijf weken later ineens een stuk of zes paniekaanvallen achter elkaar op de snelweg kreeg, terwijl ik daarvoor nog nergens last van had op hetzelfde traject. De dokter zei: dat kan door stress van de lockdown komen. Gisteren voor het eerst weer een stukje de snelweg op om te oefenen en bij de eerste bocht begon het al weer. Hoe komt dit en vooral hoe kom ik ervan af, want ik durf nu de snelweg niet meer op.

Wat vervelend dat onbevangen rijden voor jou niet vanzelfsprekend is. Paniek is naar om mee te maken. Kenmerkend van paniek is dat je heel bang bent, maar het niet goed lukt om deze angst op een rustige manier te kunnen voelen en delen. Paniek is angst voor de angst. Net zoals we gefrustreerd raken over het feit dat we gefrustreerd zijn. Of boos op dat we boos zijn. enz. Het kan voelen als een ballon die op knappen staat terwijl de luchtdruk blijft toenemen. Bovendien verlies je de regie over jezelf een beetje, waardoor je jezelf niet meer herkent. Die vervreemding kan ook wat beangstigend zijn.

Je vraagt hoe het komt dat jou dit overkomt op de snelweg. Paniekaanvallen komen vooral voor in situaties waar dat onhandig is. Dat is logisch als je bovenstaand kenmerk terugleest. Je bent bang, maar het is geen geschikte plek om dit te voelen. Daardoor onderdruk je de angst. Soms loopt deze echter te hoog op waardoor het oncontroleerbaar wordt.  In zo'n geval kun je schrikken van het onverwachte van de angst/paniek en daardoor wordt het een vicieuze cirkel. Op zo'n moment is zelfrelativering op z'n plek. Oké, ik ben bang- snelweg heeft ook iets engs- dat is oké en zo reageert je lijf soms. 

Zeker als je al wat moe bent of als je niet weet dat het zo werkt kun je er extra van schrikken. Het helpt om daar niet een al te groot probleem van te maken. Het kan gebeuren, hoe vervelend ook. Iedereen heeft weleens lichte paniek. 

Soms is paniek een signaal dat je al langer last hebt van angst, maar dit niet mag voelen van jezelf of niet weet wat die angst nodig heeft. Angst is best een complexe emotie. Het kan helpen om jezelf te beschermen tegen gevaar. Wanneer je pijnlijke ervaringen hebt, slaan je hersens dit op als onveilig. Als er iets is dat je herinnert aan zo'n pijnlijke ervaring, wordt je dus bang. Heel functioneel! Want vanuit die angst heb je de neiging om je sterk te willen maken, controle te krijgen. En dat kan helpen om moeilijke situaties het hoofd te bieden. 

Zo'n pijnlijke ervaring doet wel iets met je. En de enige manier om daarvan echt te kalmeren is in het contact, verbinding. In contact met jezelf en/of met anderen. Zo zitten we in elkaar. Als er aandacht is voor de pijn kan er zorg komen waardoor vertrouwen kan herstellen en je vrolijk verder kunt leven. Wanneer je jezelf sterk maakt, is dat kunnen kalmeren in verbinding lastiger. Pijn is immers iets kwetsbaars, heeft juist te maken met gebrokenheid en zwakte. Er zijn dus ook momenten nodig van ontspanning, alertheid en scherpte even los kunnen laten. Anders kun je niet kalmeren en herstellen. Vandaar dat een overlevingsmechanisme van het willen voorkomen van pijn ook kan tegenwerken. 

In een enkel geval is paniek een signaal dat dat kwetsbaar ontspannen niet meer goed lukt. Je vraagt hoe je van de paniekaanvallen af kunt komen. Dat hangt af van waar de paniek bij jou voor staat. Meestal is het vooral belangrijk om wat te relativeren, te begrijpen dat het er gewoon af en toe bij kan horen. Soms is het onderliggende probleem dat je niet goed kunt omgaan met je angst. Misschien kun je voor jezelf eens nadenken over de opties die jij kent voor het omgaan met angst. Ben je geneigd deze te vermijden, onderdrukken, voorkomen, veranderen? In al die gevallen is er geen toestemming op jouw emotie. Paniekaanvallen kunnen dat laten zien. Eigenlijk zegt je lijf: mag er aandacht komen voor de spanning die ik ervaar? 

Een optie om wat extra zorg te geven aan je angst is om op een rustig moment en/of bij iemand die je vertrouwt eens stil te staan bij de pijn die eronder ligt. Welke ervaringen hebben stress in jouw leven gebracht? Wat gebeurde er met jou in de die situaties? Wat heb je daarin gemist? Mogelijk is de lockdown een thema dat je als moeilijk ervaart, maar dit kan ook gaan over eerdere/andere ervaringen. Het kan gaan over ervaringen die te maken hebben met auto rijden, de weg o.i.d. Maar dat hoeft niet. Het feit dat je dit op de snelweg krijgt kan er ook mee te maken hebben dat je het in die setting juist heel sterk niet wilt. Een andere logische verklaring lijkt me dat je op de weg nooit helemaal de controle hebt. Er zijn altijd onzekere factoren.

Meestal kun je op het moment van de paniek zelf niet zoveel met je angst, omdat het al te hoog is opgelopen en de situatie daarvoor mogelijk niet passend is. Praktisch gezien kunnen ademhalingsoefeningen dan wel helpen. Dus je aandacht richten op je ademhaling en heel rustig in en uit ademen. Dit helpt om jezelf af te leiden en weer wat rustiger te worden. 

Een ander praktisch punt wat je zou kunnen proberen is om een andere reactie te geven op de angst dan je geneigd bent te doen. Dus niet die willen voorkomen of veranderen maar die wat meer toestaan. De wetenschap dat er een toegestane vluchtroute is, geeft vaak al wat meer rust. Bijvoorbeeld: oké, ik ben dus soms bang in de auto. Dat mag. Als het nodig is, stop ik even. 

Ik hoop dat dit aansluit bij je vragen. Het lijkt me wel fijn voor je als je het niet alleen hoeft te doen, want paniek kan je wel even van je stuk brengen. Dan is het fijn als er iemand is die niet meegaat in je paniek of jou erop afwijst, maar rustig/ontspannen blijft, en je helpt het vertrouwen in jezelf terug te vinden. 

Groetjes, Jantine Stam

Dit artikel is beantwoord door

J. (Jantine) Stam-van de Beek

• Geboortedatum:
  07-12-1987
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Actief

32 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven