Thomas-evangelie

Ds. C. den Boer | Geen reacties | 16-01-2006| 00:00

Ik heb een vraag over het Thomas-evangelie. Ik ben actief op spirituele fora om het evangelie te verspreiden. In een heftige discussie kwamen die mensen met het Thomas-evangelie, om hun denkwijze te onderbouwen. Ze vielen heel erg over het feit dat ik de bijbel als het enige onfeilbare woord van God zie. Nu heb ik eens in dat evangelie zitten lezen, maar ik krijg er geen hoogte van. Ik vind het net de bijbel, maar dan met sommige foute dingen. Ik heb ook de deuterocanonieke boeken gelezen. Die zijn ook niet in de bijbel opgenomen, maar spreken toch heel anders over God dan het Thomas-evangelie. kunt u mij hier meer over vertellen?

Dit (apocryphe) Evangelie werd gevonden in de bibliotheek met gnostieke geschriften in Nag Hammadi (Egypte) in 1945 (2e tractaat in Codex II). Het bestaat uit 115 uitspraken van Jezus (in een Koptische vertaling).

Oorspronkelijk is het waarschijnlijk in het Grieks geschreven door iemand in Syrië (eind 1e eeuw). In Syrië immers was de dubbele naam van Thomas (Dydimus Judas Thomas) bekend en daar werd ook het zgn. Diatessaron gebruikt (harmonie van de Synoptische Evangeliën); een aantal uitspraken van Jezus in het Evangelie van Thomas komt met dit Diatessaron overeen (maar wijkt af van de ons uit de Synoptici bekende). Fragmenten van een Griekse versie (er waren vele versies in 3e/4e eeuw) zijn vanaf het begin van de 20e eeuw bij ons bekend. De Koptische vertaling verraadt kennis van de vertaler met de apocryphe Evangeliën van de Hebreeën en het Evangelie der Egyptenaren.

Hyppolytus (als martelaar gest. in 236 na Chr.) kende het Evangelie en schreef, dat het in gebruik was bij de gnostieke secte van de Naässenen. Eusebius, de kerkhistoricus van de vroege kerk, vertelt, dat dit Evangelie ook bekend was aan de kerkvader Origenes.

Inhoud: een verzameling van 115 uitspraken van Jezus (geen beschrijving van Zijn leven en daden). Het kan zijn, dat deze uitspraken uit een mondelinge overlevering afkomstig zijn, min of meer onafhankelijk van de woorden van Jezus, in de ons bekende canonieke Evangeliën bewaard. Zulke zeer oude verzamelingen bestonden er meer. Te denken is aan de zgn. Q-bron (Gr.’logia’) waar Mattheüs en Lukas bij het schrijven hun Evangeliën uit hebben geput. Ongeveer de helft van de 115 uitspraken van Jezus in het Evangelie van Thomas komt min of meer overeen met ons uit de canonieke Evangeliën bekende; de rest bestaat uit zgn.’agrafa’ (mondeling overgeleverde uitspraken van Jezus).

Het Evangelie is Joods-christelijk, maar tegelijk gnostisch (bijv. interpretatie van Gen.1 en 2: het mens-zijn is verdeeld in twee seksen; ooit zullen die twee herenigd worden in een ‘androgyn’ menselijk wezen). Jezus wordt de leraar van ‘de geheime woorden’ genoemd (begin van het Evangelie).’Wie een verklaring van deze woorden zal vinden, zal de dood niet smaken’. Jezus zei: ‘Laat hij die zoekt, niet ophouden met zoeken, totdat hij vindt en als hij vindt, zal hij verontrust zijn en als hij verontrust is, zal hij zich verwonderen en zal hij regeren over het Al.’

Het zogenaamde Jezus seminar (USA) heeft zich uitvoerig beziggehouden met de vraag, welke uitspraken van de vijf Evangeliën (inclusief het Thomas-evangelie) echt en welke niet echt kunnen heten. U kunt hier meer over lezen in mijn website onder voordrachten. Ik citeer hieruit het volgende:

* Sinds een aantal jaren is in de Verenigde Staten (Californië) het zogenaamde Jesus-Seminar werkzaam; onder leiding van het Westar Institute van Robert W. Funk, één van Amerika’s meest vooraanstaande liberale exegeten.
* Een aanzienlijk aantal hooggeleerde  'fellows'  - professoren die getraind zijn in de godgeleerdheid, filosofie, linguïstiek en bijbelgeschiedenis en werkzaam aan Noord Amerika’s en Europa’s eminente universiteiten - komen hier tweemaal per jaar bijeen om hun oordeel te geven over de vraag wat Jezus werkelijk kan hebben gezegd en gedaan. Het vergrootglas waarmee zij kijken naar de Jezus-figuur is dat van hun kennis van de toenmalige economische en politieke verhoudingen en van de oud-joodse en romeinse cultuur.  Daarmee bekijken zij de door hen zo genoemde ‘folkloristische’ verhalen van de Evangeliën.
* Zij discussiëren over een uitspraak of daad van Jezus, zoals deze in de Evangeliën voorkomen en brengen vervolgens de zaak in stemming met behulp van een doos met gekleurde steentjes. Elke deelnemer kan kiezen:  rood = zonder twijfel heeft Jezus dit gezegd/ gedaan (3 punten); roze (‘pink’) = dat heeft Hij misschien wel gezegd/ gedaan (2 punten); grijs: dat heeft Hij niet gezegd/ gedaan  (maar het  past wel bij Hem) (1  punt); zwart: dat heeft Jezus niet gezegd/ gedaan (0 punten).
* De neerslag van dit onderzoek is; te vinden in een tweetal 1ijvige boekwerken: a) The five Gospels (de vier canonieke Evangeliën en het apocriefe Evangelie van Thomas); what did Jesus really say? en b) The acts of Jesus; what  did Jesus really do? Slechts 18 % van Jezus’ citaten krijgt in de eerste publicatie een rode of roze kleur en in het tweede boek zijn van de 176 ‘Jezus’ evenementen’  in de Evangeliën 29 rood/ roze gekleurd (= 16 %). NB: Het Evangelie van Thomas krijgt bijna steeds de zwarte kleur.

Wanneer wij alle zekerheden en waarschijnlijkheden van deze Bijbeltheologen bij elkaar optellen, verschijnt het volgende Jezusbeeld. Jezus is vier jaar voor het jaar 0 geboren, niet in Bethlehem, maar in Nazareth (Lukas 2 is een fictie). Jezus is vermoedelijk geboren uit  een verkrachting van Maria door een Romeinse soldaat. Hij was analfabeet, maar deed kennis op van de Griekse  filosofie;  een late leerling van de Griekse cynicus Diogenes. Zo werd Hij een straathoekfilosoof die Zich bezighield met  de vraag:  hoe word  ik een goed mens in een slechte wereld.

Hij werd een charismatisch spreker, deed enkele wonderen, identificeerde Zich met de paria's van de maatschappij en distantieerde Zich van de gebruikelijke achteruitzetting van de vrouw. Hij kritiseerde de Joodse religieuze wetten en streefde een vreedzame bevrijding van het juk van de bezetter na.Na het oproer in de tempel is Hij terloops gekruisigd tussen 3 - 33. Er zijn geen historische bewijzen voor Zijn opstanding. Zijn lichaam is waarschijnlijk door zwerfhonden opgegeten.

Dat  is - kort  samengevat  - de Jezus-schets van het  Jesus-seminar, vrucht van hun speurtocht naar de historische Jezus en ontdaan van tweeduizend jaar christelijke overkleuring die van Hem een god maakte, een mythische Jezus of zoals iemand schreef: een bijgesteld Jezusbeeld ‘zoals niemand hem ooit op de zondagsschool ontmoet heeft’. Een gereviseerde Jezus, met Wie de postmoderne mens goedsmoeds de 21e eeuw kan  ingaan.

Tot zover het Jesus-seminar. Wellicht werken de mensen met wie u contact hebt in spirituele fora met zulke ideeën. Wij geloven, dat de Heilige Geest de schrijvers van het Nieuwe Testament door de indachtigmakende werking van de Heilige Geest hebben geschreven (vgl. Joh.14:26) en dat diezelfde Geest in de eerste/ tweede eeuw die geschriften in de harten van de vromen beslag heeft doen krijgen als getrouwe overlevering van Jezus’ woorden en daden en dat de kerk ze in die weg als canoniek heeft aanvaard (met afwijzing van alle andere apocryphe en pseuepigrafische geschriften.

Met een hartelijke groet,
Ds. C.den Boer

Enige literatuur:

1. Prof.dr.A.F.J.Klijn, NA HET NIEUWE TESTAMENT, de christelijke literatuur uit de tweede eeuw; Ten Have Baarn, 1972

2. C.A.Evans in Dictionary of the Later New Testament & its Developments;ed. P.Martin & Peter H. Davids; Intervarsity Press; Leicester, England 1997.

3. De voordracht over ‘Moderne Jezus-beelden’ in mijn website dsdenboer.nl

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C. den Boer

• Geboortedatum:
  20-04-1931
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Inactief

241 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven