Wie doodde Goliath?

drs. L. B. C. Boot | Geen reacties | 02-11-2020| 10:50

Ik heb een vraag aan ds. L. B. C. Boot m.b.t. wie doodde Goliath? Ik ontdekte dat hier reeds een artikel op Refoweb aan gewijd is op 11-12-2013 ('Tekstuele problemen'), maar een inhoudelijke reactie ontbrak (nog) naar het lijkt. De samenvattende vraag is: wie doodde Goliath? Was dit David (1 Samuel 17:51), of was dit Elhanan (2 Samuel 21:19/grondtekst)? Onderstaand de relevante teksten uit de Herziene Statenvertaling (HSV) en een Joodse Bijbel. Mij was reeds opgevallen dat de HSV hierin, naar het leek, de Statenvertaling (SV) gevolgd heeft en de SV waarschijnlijk de King James Version. De vraag blijft of de huidige HSV-vertaling van 2 Samuel 21:19 juist is, of dat men tijdens het vertalen (in de tijd van de Reformatie) een probleem weg heeft willen ‘vertalen’.

1 Samuël 17:51 (Herziene Statenvertaling)
Daarom snelde David naar voren en ging bij de Filistijn staan. Hij nam diens zwaard, trok het uit zijn schede en doodde hem en hij hakte zijn hoofd ermee af. Toen de Filistijnen zagen dat hun held dood was, vluchtten zij.

1 Samuël 17:51 (www.chabad.org)
And David ran and stood up to the Philistine, and he took his sword and drew it from its sheath, and slew him, and with it, severed his head. And the Philistines saw that their hero had died, and they fled.

2 Samuël 21:19 (Herziene Statenvertaling)
Er was opnieuw oorlog met de Filistijnen in Gob, en Elhanan, de zoon van Jaäre-Oregim, versloeg Beth-halachmi, die met Goliath uit Gath was. De schacht van zijn speer was als een weversboom.

2 Samuël 21:19 (www.chabad.org)
And there was war again Gob with the Philistines; and Elhanan the son of Jaare-oregim the Beth-lehemite slew Goliath the Gittite, and the staff of his spear was as [thick as] the weavers' beam.

1 Kronieken 20:5 (Herziene Statenvertaling)
Er was opnieuw oorlog met de Filistijnen, en Elhanan, de zoon van Jaïr, versloeg Lachmi, de broer van Goliath uit Gath. De schacht van zijn speer was als een weversboom.

1 Kronieken 20:5 (www.chabad.org)
And there was another war with the Philistines, and Elhanan the son of Jair smote Lahmi the brother of Goliath the Gittite, and the staff of his spear was as [thick as] a weavers' beam. 

Beste vraagsteller,

Dank voor je vraag en dat de drie teksten waar het om draait hier keurig onder elkaar zijn gezet. Het is niet de eerste keer dat hier bij de bestudering van de teksten vragen over gesteld worden. Het draait vooral om de vraag hoe je 2 Samuel 21:19 zou moeten vertalen.

1. In 2 Samuel 21:19 en in 1 Samuel 17 is sprake van Goliath, de man uit Gath en in beide hoofdstukken wordt zijn wapen met dezelfde bewoordingen omschreven: “De schacht van zijn speer was als een weversboom.”

2. De traditionele Rabbijnse uitleg die je al in de Targum vindt is dat de naam Elhanan de officiële naam van David was en David zijn roepnaam. Het zou hier gaan om dezelfde persoon. Dat zie je ook weerspiegeld in de Joodse vertaling die je noemt!

3. Daarnaast hebben we het getuigenis van 1 Kronieken 20. Dat zegt dat Elhanan de broer van Goliath verslagen heeft. 

4. Bekijken we de 2 Samuel 21:19 in de grondtekst dan zie je al gauw dat deze tekst heel lastig is. In elk geval is niet voor 100 procent duidelijk hoe de tekst gelezen en vertaald moet worden. Je kunt de tekst op verschillende manieren vertalen: Beth-Halalchmi als een eigennaam, of ‘gewoon’ als Bethlehemiet. Verder is heel lastig om de betekenis van Oregim vast te stellen en kun je daarnaast het woordje “et” als voorzetsel en maar ook als onderdeel van het lijdend voorwerp in het Hebreeuws zien.

5. De Dode Zee rollen hebben de eigen waarde van de brontekst van Kronieken onderstreept. Er wordt dus geen probleem ‘wegvertaald’. Kronieken kan wel degelijk de oorspronkelijke tekst hebben bewaard. 

6. De HSV-Studiebijbel geeft een aantal mogelijke oplossingen:  (1) De oorspronkelijke lezing was overeenkomstig 1 Kronieken 20, maar is in de loop van de tijd verminkt. (2) Er kan sprake zijn van verschillende mannen die Goliath heetten (3) Goliath kan ook nog een algemene naam of aanduiding zijn geweest voor iemand van buitengewone lengte, zoals Achis (1 Sam. 21:10; 27:2) een titel of aanduiding kan zijn geweest voor Filistijnse heersers (en farao een titel voor koningen van Egypte).

Kortom, 2 Samuel 21:19 is lastig te vertalen. Persoonlijk zou ik dat ook het liefste als een verklarende voetnoot bij de HSV hebben gezien - eventueel gevolgd door een stukje uitleg en het noemen van de verschillende mogelijkheden. In elk geval is er geen sprake van een harmonisatie.

Met vriendelijke groet,
Ds. L. B. C. Boot

Dit artikel is beantwoord door

drs. L. B. C. Boot

• Geboortedatum:
  21-10-1969
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

63 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven