Jozef wachtte op vader Jacob

Beste vraagsteller,

Ik probeer uw vraag vanuit de Joodse zijde te beantwoorden. Natuurlijk was Jozef bij machte om zelfstandige besluiten te nemen. Maar er gaat zeer veel aan vooraf wat ook bij het beantwoorden van uw vraag meegenomen moet worden. Jozef heeft, toen hij in de kuil zat alle beraadslagingen gehoord van zijn broers. Wat er allemaal gezegd is behoort tot het familiegeheim van het gezin van Jacob. Niets is daarvan naar buiten gekomen en zo hoort het ook.

Het voornemen om onze meester-dromer te doden kwam zeker ter sprake. Ruben, de oudste en verantwoordelijke wilde niet dat er bloed vergoten werd. Juda komt met het idee om hem als slaaf te verkopen en dat levert hen ook nog wat op. Een slaaf kwam toch niet vrij en zij zouden Jozef niet gedood hebben. Ruben was afwezig toen de koop tot stand kwam. Simeon was de tweede na Ruben en droeg de verantwoordelijkheid voor de verkoop. Hij nam ook de koopprijs in ontvangst.

Zou er een overeenkomst zijn met het feit dat Jozef vele jaren later Simeon laat gijzelen als zij in Egypte zijn? Voor het Huis van Israël nog steeds geen vaststaand gegeven.

De farao schenkt Asnath aan Jozef en zij krijgen twee zonen. Jozef als onderkoning in Egypte staat ver boven het gewone volk. Maar Jozef doet ook afstand van het verleden. Dat zien wij terug in de naamgeving. Manasse betekend letterlijk: "doen vergeten". Dat zijn niet alleen zijn jeugdjaren maar ook de beproevingstijd als slaaf en in de gevangenis. Dan de naam van Efraïm: "dubbele ashoop".

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Pas vele jaren later wordt Efraïm opnieuw gezegend en krijgt zijn naam een andere betekenis: ik zal dubbel vruchtbaar zijn.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Iedere keer als Jozef zijn zonen roept spreekt hij eigenlijk uit: "mag ik vergeten de dubbele ashoop". Het is geen vervloeking maar het geeft wel weer waar Jozef bewust afstand van wil doen. Niets, maar dan ook niets meer te maken hebben met het verleden. Nooit meer en alleen de toekomst telt nog voor hem.

Voor zijn vrouw Asnath waren dat geen vreemde namen, zij wist immers dat Jozef in de gevangenis had gezeten en daar niet meer aan terug wil denken. Maar voor Jozef heeft het nog een diepere laag en die draagt hij op de verre achtergrond met zich mee.

Wat een schrik als Jozef geconfronteerd wordt met zij broers. Het was geen toeval dat hij hen tegen het lijf liep. En de broers? Dachten zij nog aan Jozef? Het leven van een slaaf in het oosten is zeer kort.

Jozef herkende hen aan hun Hebreeuwse spraak en daarmee werd Jozef door de Eeuwige met zijn beide benen op de grond gezet. Nee Jozef, je kan en mag het verleden niet wegschuiven. Er moet verzoening plaats vinden. Het lijkt wel of de bitterheid van de broers zoveel jaren terug al opnieuw door Jozef wordt geproefd. Wat waren zij hard tegen hem geweest.

Jozef gebruikt heel terecht zijn machtspositie. De oude wond staat nog steeds open. Er is maar een methode om die te genezen. Het medicijn heet: verzoening!

Met dit gegeven kijk ik opnieuw naar uw vraag die velen in de loop van de eeuwen bezig hebben gehouden. Zou er verzoening plaats hebben gevonden als Jozef zelf naar zijn vader zou afreizen om die te bezoeken? Het zou eerder een totale breuk worden tussen zijn broers onderling. Zij zouden zich verraden gevoelen en de broze hechtheid die er al was zou het gezin van Jacob totaal vernietigen.

Jozef, die te maken krijgt met koninklijke regels past die ook toe. Niet de weg van de minste weerstand maar de lange moeilijke weg zal zijn broers moeten toetsen op hun oprechtheid.

Niet een: "hoi, ik ben Jozef" en een schrikreactie van zijn broers. Dat zou nog meer verwarring geven.

Jozef slaat de koninklijke weg in. Zijn broers zijn geen onderdanen van Egypte en daarom heeft hij ook het volste recht om hen strak aan te pakken. Hun tegensputteren en hun zelfbeklag hoort hij feilloos aan.

Niet hun zelfverwijt doet het hart van Jozef breken. Zij bepalen nog steeds hun positie. Daar brengt Jozef verandering in door hen grondig uit te horen. Het is voor hem ook een gelegenheid om weer de taal van zijn oude vader te horen. Zijn moedertaal mist hij in Egypte. Ook die kans laat hij niet voorbij gaan.

Natuurlijk kent u de afloop en de bekendmaking van Jozef aan zijn broers. Benjamin hoort daar voor het eerst over wat zijn broers voor hem verborgen hebben weten te houden.

Let eens op de zegen die vader Jacob uitspreekt over Benjamin: als een wolf zal hij verscheuren. Zijn broers hadden ook aan hem heel wat uit te leggen.

Als Jozef zijn twee zonen voorstelt aan zijn broers komt daar nog een dreun overheen. Manasse en Efraïm: mag ik vergeten de ashoop! En toch moeten wij zeer goed opletten wat de juiste wending in alles is: de Eeuwige heeft mij hier in Egypte beschikt om een groot volk in leven te houden.

Ik hoop met deze aanvulleden informatie u inzicht te geven over het handelen van Jozef. Niet vanuit autoriteit, die bezat Jozef terdege maar door de weg van beproeving van beide kanten.