Eigen verantwoordelijkheid van pubers

N.J. Teerds | 1 reactie | 22-07-2019| 08:00

Wanneer kun je pubers van zeg maar 12-18 jaar hun eigen verantwoordelijkheid laten dragen? Zowel voor schoolwerk, geestelijk leven, psychisch leven/leed, eigen kamer opruimen e.d.?

U stelt een korte vraag, maar die is niet zomaar kort te beantwoorden en zeker niet in korte tijd te realiseren... Graag wil ik wat richtlijnen geven om die te overdenken en mogelijk ook in de praktijk te brengen.

Het gaat over pubers. U hebt wellicht gemerkt dat er bij kinderen na hun (ca) twaalfde jaar heel wat gaat veranderen. Het kind heeft dan al een hele ontwikkeling achter de rug. Van baby naar peuter, van peuter naar kleuter, van kleuter naar schoolkind en van schoolkind via de puberteit op weg naar de volwassenheid. Juist die laatste ontwikkelingen gaan met veel veranderingen gepaard. En juist voor die periode stelt u de vraag over de verantwoordelijkheid, die een puber zou kunnen dragen.  

U noemt verschillende onderwerpen. Bovendien kunnen al die onderwerpen per kind ook weer heel verschillend zijn. De ene puber maakt zijn huiswerk vanzelf, maar heeft moeite om zijn eigen kamer op te ruimen. Bij een andere puber is dat soms net andersom.

Ik wil u iets vragen over de periode die vóór de puberteit ligt. Wat heeft uw puber geleerd voor hij puber werd? Met andere worden: hoe ging uw puber als schoolkind met zijn schoolwerk om? Heeft hij geleerd wat huiswerk maken is? Ging hij zelf aan de slag of moest u er veel achteraan of werd het vaak vergeten? Dat heeft wel gevolgen voor het schoolwerk maken in de puberteit. 

Nu kan het zijn dat voor uw puber na zijn twaalfde jaar het huiswerk makkelijker wordt. In groep 8 kon het moeilijk zijn, maar het huiswerk bij het voortgezet onderwijs past beter bij het niveau van de leerling. Dat komt door de schoolkeuze. 

Belangrijk is te bedenken dat huiswerk maken geleerd moet worden. Op school wordt ook aandacht daaraan besteed en thuis moet daar eveneens wat aandacht aan besteed worden. Natuurlijk zijn pubers verschillend. Bij de een hoef je als ouder er niet naar om te kijken, maar bij de ander is begeleiding dringend nodig. Daar is geen vaste regel voor te geven. Bij eventuele hulp moet het doel wél zijn dat uw puber het allemaal zelf gaat doen. Hebt u zorgen over het huiswerk? Neem dan contact op met de school om uw zorgen te delen en eventueel suggesties te krijgen. 

Een ander onderwerp is het opruimen van de eigen kamer. Opruimen! Ja, dat moet gebeuren. En het is ook leerzaam als kinderen van jongsaf aan helpen met het opruimen. Je leeft als gezin samen en ieder mag/moet daaraan zijn steentje bijdragen. Als het goed is, zijn er zo al heel wat afspraken met de kinderen gemaakt en hebben ze een aantal goede gewoonten aangeleerd. Is dat niet zo, dan is het niet gemakkelijk om daar na het twaalfde jaar nog aan te beginnen. Onmogelijk is het echter niet. Het vraagt wel meer inspanning en ook overleg. Bij pubers gaat het niet zo zeer om opleggen, het dwingen, maar naar mate ze ouder worden is het beter om met elkaar te overleggen. 

De waarheid van het spreekwoord blijkt bij dit onderwerp: jong geleerd is oud gedaan. Zijn jonge kinderen gewend om mee te helpen? Zijn er vaste regels? Hangen ze ergens, zodat ieder de regels kan lezen? Is duidelijk wie er aan de beurt is, welk werk verwacht wordt? Dan hoeft er geen strijd te ontstaan.

Ook het opruimen van je eigen kamer is vaak een kwestie van gewoonte. Uw puber kan zich wel verzetten en van zijn kamer een puinhoop maken. Menig ouder verzucht dan: “Ruim je kamer nu eens op!” Soms is hulp nodig om te ordenen, soms is het nodig om grenzen te stellen. Beloon het goede gedrag van uw puber en leer het foute gedrag af! 

Er zijn veel praktische tips over het opruimen op internet te vinden. Belangrijk is om als ouders bij het regels stellen en handhaven duidelijk en consequent te zijn. 

In de vraag komen nog twee zaken naar voren die van een heel andere orde zijn. Het gaat over het geestelijke leven en psychisch leven/leed. Het geestelijke leven ligt op het terrein van de godsdienstige ontwikkeling van uw puber. Wat kan uw puber veranderen als het gaat om de woorden van de Heere! Pubers zullen proberen hun grenzen te verleggen. Dat kan ingrijpend en pijnlijk zijn. Probeer met uw puber in gesprek te blijven. Wat is luisteren van groot belang! Openheid en transparantie is van belang, maar probeer vooral in verbinding te blijven. Pubers ontwikkelen ook in het geestelijke leven richting de zelfstandigheid. Wat zien ze van u? Zien ze bij u de verbinding met de woorden van de Heere? 

Er komt veel op onze pubers af. Ze horen een veelheid aan opvattingen, meningen. Ze zien verschillen in de kerk/kerken en daarbuiten. Ze zijn zelf in verwarring en zien daarbij zoveel verwarring. Daarom blijft de verbinding met u als opvoeder zo belangrijk. Uw puber moet thuis veiligheid ervaren en op u kunnen vertrouwen. U keurt fout gedrag af en stelt grenzen, maar uw puber wijst u niet af. U bidt voor en met uw puber. Dan hoeft u geen volmaakte ouder of opvoeder te zijn, want u laat merken dat uw puber u lief is. 

Pubers zijn op weg naar zelfstandigheid. Ouders ervaren dat ze moeten loslaten. Dat is soms een moeizaam, maar ook een herkenbaar proces voor veel ouders. Soms blijft alleen het gebed over: “Heere, geef U ons wijsheid!” We willen immers graag, dat onze kinderen “hun hoop op God zouden stellen.”

Tenslotte denken we na over psychisch leven/leed. Kan ik het zo lezen, dat uw puber soms in verwarring kan zijn en soms ook psychisch lijdt? Dat kan heel heftig zijn. De meeste mensen kunnen sombere dagen hebben, maar zeker de puber kent dat. Wat kunnen ze van stemming wisselen! Het kennen van zorgen en verdriet hoort bij het menszijn en die dingen gaan ook uw puber niet voorbij. Er zijn pubers die extreem lijden, somber zijn en depressief worden. Soms staan we als ouders machteloos en externe hulp is dan zeker nodig. Zulke externe hulpverlening is erop gericht om depressiviteit te voorkomen of te verminderen. 

Over het algemeen blijkt het dat in onze moderne tijd jongeren meer hulp nodig hebben dan vroeger. Natuurlijk zijn ook hier grote verschillen. Hoe stabiel is uw puber? Hoe gaat hij om met teleurstellingen? Hoe is zijn functioneren in de omgang met leeftijdgenoten? Welke invloeden (óók vanuit de moderne media) steunen uw puber of maken hem juist onzeker?  

De besproken onderwerpen staan niet los van elkaar. Een voorbeeld? Als het schoolwerk niet lukt, ontbreekt vaak ook de lust om de eigen kamer op te ruimen. Als dan alles vastloopt, wordt de puber somber. Soms zelfs zo erg, dat voor uw puber Gods wegen onbegrijpelijk zijn. 

In dit lange antwoord heb ik geprobeerd herkenning op te roepen en ook iets van richting aan te geven. Mooi en nuttig is het dat er tegenwoordig in kerken en scholen opvoedgroepen zijn waar u met andere ouders met pubers uw ervaringen kunt delen. In zo’n bijeenkomst kunnen al deze onderwerpen aan de orde komen en kunnen tips worden uitgewisseld. Verder zijn er over de puberteit veel boeken en artikelen verschenen. Het lezen daarvan kan veel verhelderen! 

Het opvoeden van pubers is hard werken. Het gaat meestal niet vanzelf en blijft het een zoektocht wanneer en hoe we onze pubers steeds meer verantwoordelijkheid kunnen geven. Het is een weg van werken, luisteren, zoeken en de juiste weg (de Enige weg) vinden.

N. J. Teerds

Dit artikel is beantwoord door

N.J. Teerds

• Geboortedatum:
  24-09-1944
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Hendrik Ido Ambacht
• Status:
  Actief

55 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven