Losserschap en leviraatshuwelijk

Het wel/niet gehuwd zijn speelt geen enkele rol of mag zelfs een motief zijn om het losserschap te weigeren. Juda was ook getrouwd en wilde niet zijn zoon aan zijn schoondochter Thamar geven. Er was toen nog geen wetgeving en toch grijpt Thamar grijpt in.

In Deuteronomium 25 worden de richtlijnen samengevat. Iedere losser in Israël heeft een verplichting. De losser wordt in een openbare vergadering met tenminste tien getuigen gewezen op zijn losserschap. Als hij het losserschap aanvaard wordt zijn jawoord rechtsgeldig en wordt hij, in al zijn handelen door de plaatselijke gemeenschap ondersteund. Zijn optreden is daadkrachtig en wordt door de overige familieleden aanvaard.

Hier, in het boek Ruth, is er sprake van een dubbele vraag: het losserschap van aardse goederen en het verwekken van nageslacht om naam van de overleden persoon in stand te houden. Is de losser bereidt staat om de gebroken schakel weer te herstellen? De losser beseft met zijn jawoord: ik wil een bouwsteen in het Huis van Israël zijn. Degene die niet wil lossen, om wat voor redenen ook, is geen bouwsteen. Door zijn nee zeggen wordt zijn naam niet meer genoemd in Israël. Zijn naam wordt aangepast die wijst naar zijn afwijzing in een bijnaam: de man van wie de schoen is uitgetrokken.
~~~~~~~~
Naomi en Ruth komen met Pesach in Bethlehem aan. 50 dagen later begint het wekenfeest en wordt er een aanvang gemaakt met de tarweoogst. Uit de mondelinge overlevering wist Naomi wat het losserschap inhield. Ruth wist niet van deze gebruiken en Naomi heeft haar de basisbegrippen van het losserschap uitgelegd. Ruth beseft dat zij afgewezen kan worden en een prooi van roddel en schande haar deel kan worden. Met grote precisie doet zij wat Naomi haar heeft opgedragen. Beslist geen houding van dat fiks ik wel even hoor. Verre van dat, want zij weet dat zij een vreemdeling is in Israël.

Tegen de avondschemering, het aanbreken van de nieuwe dag begeeft zij zich naar de dorsvloer waar Boaz ligt te slapen. Het uiterste deel van het kleed tilt zij een klein beetje op en doet dat, zonder er aan te trekken, gedeeltelijk over haar heen. In de stilte van de nacht denkt Ruth aan de woorden die Naomi haar heeft ingeprent die zij moet zeggen tegen Boaz. Ruth wordt hier op de proef gesteld en is onzeker over de afloop.

Boaz die zich nergens van bewust is schrikt ineens wakker. Een stukje desoriëntatie en dan weer het herkennen: o, ik ben op de dorsvloer. Maar wie ligt er aan mijn voeteneind? Wie ben je? In de stilte van de nacht klinken daar de ontroerende woorden: “ik ben Ruth breidt uw vleugel over mij uit”. Naar ons vertaald: ik ben Ruth, de weduwe van Machlon, los mijn erfdeel, neem mij ten huwelijk en verwek bij mij een nakomeling. Het is een noodkreet van een vrouw, die een beroep doet op een zeer nabij familielid van Machlon. Geen enkele romance ligt hieraan ten grondslag.

Natuurlijk kennen wij de reactie van Boaz en zien wij soms kostbare parels over het hoofd.

Een parel hierin is dat Ruth haar sluier op verzoek van Boaz afdoet. Het oplichten van de sluier is het teken dat een bruidegom zijn bruid ziet. Echter hier is het nog nacht en de nieuwe maan staat al een paar dagen aan de hemel. Het volle licht valt dus niet op het gezicht van Ruth. Haar ogen zijn naar beneden gericht als zij haar sluier ophoudt en deze eigenhandig door Boaz wordt vol geschept met graan van de tweede oogst.

In haar sluier (onderdeel van het bruidskleed) draagt zij een deel van de volle oogst. Onder de open sterrenhemel op weg naar haar schoonmoeder. Niemand zal haar op die tocht herkennen en in het volle daglicht zal het openbaar worden wie de losser zal worden. In het donker van de nacht weet zij dat aan haar weduwschap een einde zal komen en de kinderwens mogelijk vervuld gaat worden.

Haar schoonmoeder vraagt haar hoe het is gegaan. Ik heb precies gedaan wat u hebt gezegd. Boaz vertelde mij dat er nog een losser was en hij noemde zijn naam. O ja, die ken ik ook was het antwoord van Naomi.

Naomi gaat verder: ik herinner nog de woorden die je nog maar twee maanden eerder had uitgesproken: Uw volk is mijn volk en uw G’d is mijn G’d. Daar was ik, je schoonmoeder stil van. In dat vertrouwen wachten wij hoe het vandaag zal verlopen.

Weet je Ruth, vervolgt Naomi, dat de naam van je schoonvader Elimelech “mijn G’d is Koning” betekend. Met je bewuste keuze erken je ook dat onze G’d ook jouw Koning is.