Platte aarde

prof. dr. M.J. Paul | Geen reacties | 11-10-2017| 13:34

In het Bijbelgeschrift Job staat dat de aarde gewoon rond is en door God is ‘opgehangen’. Waarom werd de aarde als pannenkoek door de RK-kerk destijds zo zwaar verdedigd? Niet alleen de ogen van Job werden geopend, maar ook die van de hedendaagse mens zouden dan geopend worden. Hoe veel verder de mens in het heelal kan vorsen, des te onbegrijpelijker als verwonderlijker wordt God in Zijn almacht.

Beste vraagsteller,

Je doelt op Job 26:7, waar staat “Hij hangt de aarde op aan het niets.” In het boek Job heb ik geen Bijbeltekst gevonden die aanduidt dat de aarde rond is. Mogelijk bedoel je Jes. 40:22? “Hij is het die zetelt boven het rond van de aarde, waarvan de bewoners als sprinkhanen zijn.” Het is echter twijfelachtig of hier de bolvorm bedoeld wordt. Het Hebreeuwse woord wijst eerder op een cirkel of een omtrek. In de waarneming op aarde kan de horizon overkomen als een cirkel (vgl. Spr. 8:27). Op het eerste gezicht lijkt Jesaja de moderne opvatting over het heelal weer te geven, maar we moeten oppassen onze huidige inzichten terug te lezen in tekst. 

Dan de tekst in Job. Het is waarschijnlijker dat bedoeld wordt dat de aarde in de lucht lijkt te hangen. Ook hier is de taal van de waarneming gesproken en we mogen daar niet zomaar een wetenschappelijke uitspraak lezen. Dat de aarde in de lucht lijkt te hangen biedt een andere voorstelling dan het drijven van de aarde op het water (vgl. vs. 5) of dat de aarde en het hemelgewelf steunen op pilaren (vgl. vs. 11). Dergelijke zegswijzen vullen elkaar aan en zijn vooral beeldspraak. De Aramese Targum parafraseert: “... boven het water, zonder dat iets [de aarde] ondersteunt.”

In de oudheid beschouwden de Grieken en Romeinen de aarde als een ronde bol. Zij waren in staat de omtrek van de aarde te berekenen. Op een munt staat de zoon van keizer Domitianus afgebeeld als een Jupiter gezeten op een globe, met zijn handen opgeheven naar de zeven sterren van de Grote Beer. De kerkvaders accepteerden gewoonlijk de gedachte dat de aarde een globe was. Ook in de middeleeuwen was bijna iedereen overtuigd van de ronde vorm van de aarde. Ook Dante ging daar in zijn Divina Commedia van uit.

Afbeelding van Wikipedia van een ronde aarde in een astronomisch tekstboek uit 1550. 

De gedachte aan een platte aarde met een vaste en harde koepel is grotendeels opgekomen in de negentiende eeuw. De historicus J. B. Russell heeft aangetoond dat het onjuist is om aan te nemen dat christenen voor de tijd van Columbus meenden dat de aarde plat was.

De twee auteurs die de later zo populaire opvatting van de platte aarde introduceerden, waren de Amerikaan Washington Irving en de Fransman Antoine-Jean Letronne. Irving publiceerde in 1828 een boek over Columbus. Hij schreef daarin over de kerkelijke autoriteiten in de vijftiende eeuw met hun geloof in een platte aarde. Zij zouden Columbus gewaarschuwd hebben dat zijn schip van de aarde af zou vallen, omdat de aarde plat was. Letronne, bekend vanwege zijn antireligieuze vooroordelen, beschreef in zijn studies over de geografie van de kerkvaders hun geloof in een platte aarde (1834). Beide voorstellingen zijn aantoonbaar onjuist en moeten bewust geïntroduceerd zijn. Dat blijkt ook uit het feit dat de eerste globe in Europa geproduceerd werd in het jaar van Columbus’ ontdekking van Amerika (1492). De hoogtijdagen van de mythe dat de kerk vroeger in een platte aarde geloofde, waren tussen 1870 en 1920, toen darwinisten deze voorstelling gebruikten in hun strijd tegen de kerk over de evolutietheorie.

Voor een uitvoeriger bespreking verwijs ik naar mijn boek 'Oorspronkelijk. Overwegingen bij schepping en evolutie', hoofdstuk 4. Het is dus onjuist om te stellen dat de “aarde als pannenkoek” door de RK-kerk destijds zwaar werd verdedigd.

Verder van harte eens met de zin “Hoe veel verder de mens in het heelal kan vorsen, des te onbegrijpelijker als verwonderlijker wordt God in Zijn almacht.” Al geldt deze zin alleen voor hen die bereid zijn dit perspectief te aanvaarden!

Prof. dr. M. J. Paul
P.S. Deel 1 van je vraag staat hier.

Dit artikel is beantwoord door

prof. dr. M.J. Paul

• Geboortedatum:
  13-03-1955
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Oegstgeest
• Status:
  Actief

271 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven