Zingen bij een begrafenis
mr. J.H. Doeven | 17 reacties | 26-06-2017| 09:16
Vraag
Ik vind het lastig om te vragen omdat het voor mezelf nog gevoelig ligt en ik er diep vanbinnen nog steeds verdriet van heb. Waarom is het in een aantal kerken binnen onze gemeenten wel toegestaan te zingen tijdens een begrafenis en in andere gemeenten niet? En bij gemeenten waar het niet mag, wordt er wel gezongen bij begrafenis van een predikant of kerkenraadslid. Vanwaar dit laatste onderscheid?
Ik ben mijn beide ouders verloren binnen vier jaar tijd. Mijn moeder wilde heel graag dat er gezongen werd tijdens de rouwdienst. Dit moest besproken worden met kerkenraad. Bij navraag kregen wij als antwoord: dit doen wij niet in onze gemeente. Op de vraag waarom niet, kregen we als reactie dat de begrafenis onder verantwoordelijkheid valt van de kerkenraad en zij dat niet gewend zijn. Wij hadden ons erbij neergelegd. De begrafenisondernemer zei: “Als je wilt laten zingen, kun je het beter doen nadat het amen van de dominee bij het graf heeft geklonken dan is de verantwoordelijkheid van de kerk beëindigd.” Dat hebben we dan ook maar gedaan. Bij mijn vader eveneens zo. Ook maar gezongen bij het graf na het amen van de dominee. Vervolgens word er een predikant begraven uit dezelfde kerk en dan wordt er wel gezongen. Ik kan dit niet begrijpen, waarom dit onderscheid? Dit kan zeer doen in gezinnen waar er juist in deze omstandigheden graag gezongen zou worden. Een antwoord van “dan moet je een kerk uitzoeken waar het wel mag”, vind ik een dooddoener. Dat wordt namelijk ook gezegd. Een begrafenis is toch een familieaangelegenheid? Waarom nemen kerkenraadsleden en dan hun verantwoordelijkheid zo hoog op? Die verantwoordelijkheid is toch net zo groot bij begrafenis van een predikant of kerkenraadslid?
Er wordt ook gezegd: “We moeten uitkijken met het zingen, zeker als we niet weten hoe het geestelijk gesteld was bij de overledene.” Ik vind dat heel gevaarlijk om te zeggen. Een predikant of kerkenraadslid kan zich toch net zo goed vergist hebben voor de eeuwigheid? Wij als mensen nemen aan dat het wel goed zit bij hen en dus kunnen we daar wel zingen? Mij heeft het altijd pijn gedaan. Zeker als de wens van de overledene daarin niet wordt gehoord. Het geeft het geen gevoel van een familieaangelegenheid maar een aangelegenheid van de kerk waarin het gevoel en de wens van familie niet meetelt. Wij hielden in ons gezin van zingen, dat gaf een verbondenheid samen. In de dagen van rouw hebben het orgel en de psalmen ook iedere dag door het huis geklonken. Ik vergeet nooit die verbaasde gezichten van kerkenraadsleden: zingen tijdens de rouwdagen? Dat hadden ze nog nooit meegemaakt. Hoe konden wij dat? Wel, zingen gaf ons als gezin kracht om door te gaan. Door het zingen werd ons duidelijk een rust gegeven. Dat de Heere nog door gaat. Dat Hij de bedroefde ook kracht wil geven. En dat was niet alleen aan ons gezin. Maar ik geloof vast dat er meer gezinnen zijn die daarin/daaruit hun kracht vinden en halen om door te gaan en te mogen gaan.
Een jongere.
Antwoord
Een rouwdienst in de Gereformeerde Gemeenten is geen kerkdienst, maar een aangelegenheid van de (rouwende) familie. In de Dordtse Kerkorde wordt daarover gesproken in artikel 65. In het boek van ds. De Gier over de DKO (De Dordtse Kerkorde) en dat van ds. Silfhout (Gereformeerd Kerkrecht in kort bestek) kun je daarover meer lezen.
De gang van zaken tijdens een rouwdienst en bij een begrafenis wordt bepaald door enkele algemene, kerkelijke lijnen én door plaatselijke gewoonten. Vragen als zingen tijdens de rouwdienst, het plaatsen van de kist in de kerkzaal, het luiden van de klok en het voorlezen van een “in memoriam” worden aan de hand van dergelijke gewoonten beantwoord.
De algemene kerkelijke lijnen zijn: Het is een goede kerkelijke gewoonte dat de rouwende familie de eigen kerkenraad vraagt om de leiding te nemen bij de rouwdienst en de begrafenis. De familie nodigt de voorganger uit, maar kan daartoe niet gedwongen worden. Wanneer men de kerkenraad uitnodigt om de leiding te nemen, bepaalt de familie in overleg met de kerkenraad, en meestal in aanwezigheid van de begrafenisondernemer, de gang van zaken. Daarbij zal de kerkenraad zich geroepen weten om lijnen vanuit de Bijbel en de gewoonten in de eigen gemeente onder de aandacht te brengen. De kerkenraad moet namelijk het belang van de hele gemeente in zijn afwegingen betrekken. Soms kunnen wensen van de rouwende familie vanwege mogelijke onrust in de gemeente niet gehonoreerd worden. Maar meestal is daarover goed overleg te voeren. Maar laat bewogenheid en liefde de boventoon voeren.
Wat het zingen tijdens de rouwdienst betreft, daar wordt verschillend over gedacht. Er zijn mensen die stellen dat zingen afleidt van de ernst van het moment. Anderen zeggen dat we het nooit gewend zijn en dat het daarom achterwege moet blijven. Ik moet zeggen dat mij deze argumenten niet aanspreken. Zingen van psalmen kan het hart dat vol is van verdriet lucht geven. “Ik hef tot U Die in de hemel zit mijn ogen op en bid.” Het heimwee naar de God van de vertroosting kan zo duidelijk tot uiting komen in het zingen van Zijn psalmen. Ik heb nooit begrepen waarom er niet gezongen mag worden tijdens een rouwdienst. De gevoelens van de rouwende familie en van de gemeente die mee rouwt, kunnen toch niet beter onder ‘woorden’ worden gebracht dan in het zingen van de psalmen, vol van uitingen van verdriet, maar ook van troost en van uitzicht. En waar ik ontzettend veel moeite mee heb is dat we, door het wél laten zingen tijdens een rouwdienst, tot uiting laten komen of er wel of geen hoop is voor de overledene. Ons komt dat oordeel niet toe. We spreken met het wel of niet zingen niet uit of de overledene wel of niet goed heen is, maar we zingen als rouwende familie samen met de gemeente ons verdriet uit, we smeken samen Gods hulp en troost af. Laat de kerkenraad een duidelijke lijn trekken: We zingen niet tijdens een rouwdienst of we zingen wel tijdens een rouwdienst. Maar dat geldt in alle gevallen, ook als er een dominee, een (oud) ouderling of een (oud)diaken of iemand die duidelijk een godvrezend mens was overlijdt.
Zingen in moeilijke tijden zoals tijdens rouwperioden, maar ook daarna, geeft kracht. We mogen ons uiten in de woorden van de Schrift. Wat kunnen we beter doen in moeilijke tijden van rouw en gemis dan ons hart op te heffen naar de Heere en dat onder woorden te brengen door het zingen van Zijn Woord, in de psalmen verwoord?
Ik sluit af met een situatie die ik van nabij heb meegemaakt bij een van onze vriendinnen. Haar man stond opgebaard in de kamer en zij was, na vele jaren, in verwachting van hun eerste kindje. Zij wilde zingen om uiting te geven aan haar gevoelens en vroeg aan enkele familieleden die erbij waren om mee te zingen. “Zou je dat nou wel doen”, was hun vraag. Haar antwoord was “ja, want God is het zo waard.” En zo zongen ze samen “’k Zal eeuwig zingen van Gods goedertierenheên, Uw waarheid ’t allen tijd vermelden door uw reên. Ik weet hoe ’t vast gebouw van Uwe gunstbewijzen naar Uw gemaakt bestek in eeuwigheid zal rijzen. Zo min de hemel ooit uit zijne stand zal wijken, zo min zal Uwe trouw ooit wank’len of bezwijken.”
J. H. Doeven, Houten
Dit artikel is beantwoord door
mr. J.H. Doeven
- Geboortedatum:01-08-1947
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Houten
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Was 42 jaar lang ouderling.
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
begrafenis uitsluiten verlenen zij gehoor aan een macht ,die zegt dat
hebben jullie goed begrepen, we gaan toch geen troost psalmen zingen bij
een graf, veronderstel dat het een onbekeerde is ,of er staan onbekeerde
belangstellende bij ,dan is ps 116 of ps 121 toch uit gesloten?
iedereen mag invullen welke macht dat is.ik ben van mening dat dit niet
de hemelse macht is
Niet zingen tijdens een rouwdienst geeft ook iets onaangenaams en beklemmends, tenminste zo heb ik dat ervaren.
En tijdens een begrafenis mag toch ook gehoord worden wie God is! Zingen vervult hier zeker ook een rol in.
Wel zijn er bepaalde gebruiken, die onder invloed van televisie/film of algemeen in onze teraarde bestelling in"sluipen" die wij in onze behoudend reformatorische traditie niet gewend zijn. Bekend is dat wij liever geen bloemen bij een begrafenis willen. Ik kan mij voorstellen dat de afwezigheid van bloemen, voor hen die dat wel gewend zijn iets onaangenaams en beklemmends heeft @ aleph! Hoe je het ook wendt of keert, de dood is onaangenaam en beklemmend. Gelukkig als er in die omstandigheden troost in het Woord van God gevonden kan worden en het is goed als dit ook uitgezongen kan worden.
In het roomse zuiden is men gewend om bij het afscheid nemen richting het geopende graf te buigen en de overledene te "groeten". dat is ook iets wat wij vanouds niet doen, maar ik zie het ook bij begrafenissen in reformatorische kring steeds meer gebeuren. Ik voel me daar altijd heel ongemakkelijk bij.
Ik heb troostvolle, inhoudsvolle begrafenissen meegemaakt zowel die waar gezongen werd, als die waar niet gezongen werd. De conclusie die @huibertus trekt in algemene zin vind ik dus echt te heftig.
Heerlijk en waardevol als er op een begrafenis gezongen wordt, maar als dit door een groot deel van de aanwezigen vergelijkbaar ervaren wordt als een bosje bloemen, dan is het m.i. niet gepast. Het is als met veel gebruiken: in de contekst kan het doen of het nalaten goed en gewenst of verkeerd en ongewenst zijn.
Dit alles gezegd hebbend: ik weet dat er kerkenraden zijn die zouden kunnen verbeteren in het echt luisteren naar wat betrokken families willen/zeggen/ervaren. Als er een te grote ambtelijke druk komt op hoe de familie afscheid van hun geliefde wil nemen, zeker als het zaken betreft waarover in overeenstemming van Gods Woord verschillend gedacht mag worden, dan veroorzaakt dat onnodige pijn en vervreemding. Dat hoort onder ons niet zo te zijn.
Mij is ook altijd geleerd bloemen, dat is de dood verbloemen, maar als je in de Bijbel kijkt zie je dat mensen specerijen meebrengen om de lijklucht weg te houden, dit heeft het zelfde idee als bloemen, als je het als de dood verbloemen ziet.
Ik ben er anders tegenaan gaan kijken, als kleinkinderen een roos in het graf van oma gooien, zie ik dat meer als een stukje verwerking, dan dat je de dood wil verbloemen.
zingen tijdens rouwdienst of bij het open graf vind ik meerwaarde hebben to het weglaten.
Waarom is een psalm dan uitgesloten?
De predikant leest toch ook uit Gods Woord?
Zou je het dan niet mogen zingen?
Ik heb alleen maar aangegeven hoe gebruiken in verschillende omstandigheden verschillend gewogen moeten worden. Het afscheid nemen door kleinkinderen met het werpen van een roos vind ik (emotioneel) anders dan het bedekken van de kist met bloemstukken. Maar dit geeft ook maar aan hoe in verschillende omstandigheden er schijnbaar tegengestelde beslissingen genomen kunnen worden.
Ook deel ik met je dat in mijn persoonlijke beleving het zingen meerwaarde heeft boven het niet zingen, maar ik zou daar geen wet van meden en perzen op willen zetten. Ik heb willen weergeven dat (tenzij er ontoelaatbare "macht" wordt uitgeoefend) verschillende keuzes mogelijk zijn.
@van_berea: een rouwdienst is een initiatief van de familie (in alle gevallen). De familie kan er naar goed gebruik voor kiezen om de kerkenraad te vragen om de "leiding" te nemen en dan zal de familie zich ook moeten voegen naar de gebruiken die de kerkenraad gewoonlijk hanteert. Wat problemen kan geven als: of de familie wil zich niet aanpassen aan de plaatselijke gebruiken en heeft geen sensitiviteit (meer) met de reformatorische wortels van de overledene; of de kerkenraad is niet in staat hoofd en bijzaken van elkaar te scheiden en blijft staan op argumenten als: dat zijn wij niet zo gewend. In beide gevallen is een oefening voetwassen bevrijdend.
Ik heb alleen maar aangegeven hoe gebruiken in verschillende omstandigheden verschillend gewogen moeten worden. Het afscheid nemen door kleinkinderen met het werpen van een roos vind ik (emotioneel) anders dan het bedekken van de kist met bloemstukken. Maar dit geeft ook maar aan hoe in verschillende omstandigheden er schijnbaar tegengestelde beslissingen genomen kunnen worden.
Ook deel ik met je dat in mijn persoonlijke beleving het zingen meerwaarde heeft boven het niet zingen, maar ik zou daar geen wet van meden en perzen op willen zetten. Ik heb willen weergeven dat (tenzij er ontoelaatbare "macht" wordt uitgeoefend) verschillende keuzes mogelijk zijn.
@van_berea: een rouwdienst is een initiatief van de familie (in alle gevallen). De familie kan er naar goed gebruik voor kiezen om de kerkenraad te vragen om de "leiding" te nemen en dan zal de familie zich ook moeten voegen naar de gebruiken die de kerkenraad gewoonlijk hanteert. Wat problemen kan geven als: of de familie wil zich niet aanpassen aan de plaatselijke gebruiken en heeft geen sensitiviteit (meer) met de reformatorische wortels van de overledene; of de kerkenraad is niet in staat hoofd en bijzaken van elkaar te scheiden en blijft staan op argumenten als: dat zijn wij niet zo gewend. In beide gevallen is een oefening voetwassen bevrijdend.
overigens is het verzorgen van het lichaam met specerijen in mijn beleving anders dan het "verbloemen" van de dood. Waardig afscheid nemen hoort verzorgd te zijn. Moeite heb ik wel wat tegenwoordig ipv het afscheid nemen van de overledene in het delen van het verdriet over diens overlijden dat we gaan spreken over het vieren van het leven wat de overledene met ons heeft mogen delen. Ook dat is m.i. gewoon het "verbloemen" van het intense leed van het afscheid nemen van iemand die ons lief is. Die kunnen we niet missen en dat verdriet mag en moet een plaats krijgen. De dood was door onze goede God niet bedoeld!
Sorry is had je niet helemaal goed begrepen
Ik begrijp uit je verhaal dat jullie een hecht gezin zijn en waren.
Wat kostbaar is doet het meest pijn om te verliezen.
Echt verdrietig dat jullie niet mochten zingen.
Het was fout dat voelt een kip zelfs aan. Ik hoop dat je het de kerk kan vergeven en je niet verbitterd raakt. Veel sterkte!
Misschien was ik wel wat te kort door de bocht met mijn reactie
ik mag niet de suggestie wekken, als of een predikant of kerkenraad
bewust een verkeerde keus maken , maar ik blijf er wel bij,dat als er in
kerk of aula psalmen worden gezongen dat het is tot eer van God
want hierin erkennen wij dat Hij gaat over leven en dood
De suggestie lijkt gewekt alsof uit mijn bijdragen zou volgen dat ik tegen het zingen ben bij een begrafenis. Niets is minder waar. Ik heb alleen een poging gedaan ietsjepietsje begrip te vragen voor mensen die dit niet gewend zijn en daar kennelijk een innerlijke weerstand tegen hebben. Zingen is toch tot eer van God en is dus toch goed? Wel, ik wil begrip vragen voor een situatie waarin iets wat in “normale” omstandigheden goed is, in andere omstandigheden niet goed is.
De koperen slang werd opgericht in een situatie waarin zij zou kunnen dienen tot heling en tot eer van God. In latere omstandigheden dreigde deze slang tot een afgod te worden vereerd en moest zij vernietigd worden.
Ik heb eens meegemaakt dat op een begrafenis het “Welk een vriend is onze Jezus” werd gezongen. De overledene was voor alle omstanders geestelijk gezien een gesloten boek en de familie was in alle windstreken (zwaar, licht, behoudend, modern, evangelisch, onkerkelijk) uitgewaaid en ik heb in deze situatie het zingen van dit lied ervaren als het “verbloemen” van wat in woorden niet kon worden uitgesproken. Ik kan me echter voorstellen dat er anderen bij waren die dit juist heel gepast en mooi hebben gevonden.
De vraagsteller heeft een heel pijnlijke ervaring gehad en dat gun ik niemand. Daarom pleit ik ervoor om in deze tere zaken niet te zwart-wit te denken en te spreken. Niet naar welke kant dan ook. Er zijn ook situaties bekend dat de overledene zich graag zou willen voegen naar de plaatselijke gewoonte (waar bijvoorbeeld niet gezongen wordt bij een begrafenis) terwijl de nabestaanden die in een andere kerkelijke traditie terecht zijn gekomen dit wel graag willen. Wat is dan wijs? Stel je voor dat je als kerkenraad / dominee hierin moet leiding geven, wat doe je dan?
Als we echter de discussie gaan voeren met de logica van een kip, stop ik met kakelen.
Gewoontes worden tegenwoordig vaak als belangrijker gezien. Soms zelfs belangrijker dan het woord van God. We zouden eens wat ruimdenkender moeten worden op alles wat geen zonde is en waar in de Bijbel niets in voorgeschreven staat.
Hartelijk bedankt voor uw duidelijk antwoord. Ik kan hier wat mee.
Net wat u zegt er word geen een lijn getrokken wat dat betreft in de betreffende gemeente.
Maar het is nu eenmaal zo. Het was pijnlijk voor ons gezin maar de Heere heeft ons kracht gegeven. En ik ben heel blij dat we op het graf wel hebben kunnen zingen.
Ook degene die reacties hebben gegeven, bedankt daarvoor.
Ik las in reacties over bloemen...en specerijen, die bloemen hebben wij bij mijn ouders ook niet toegelaten. Hoe lastig dat ook voor sommige was. Wij zeiden bloemen had je ze moeten geven toen ze nog in leven waren toen hadden ze er van kunnen genieten. Maar niet nu meer. De dood is niet te verbloemen. Bloemen horen bij feestelijke dagen maar niet bij rouw daar is niks feestelijks aan.
Mensen in Israël werden gebalsemd met specerijen omdat het daar zo heel warm is en het lichaam snel in ontbinding gaat. En de ontbinding minder snel ging als het gebalsemd was. Mij is daarbij altijd uitgelegd het balsemen van de overledene, zoals in de warme landen, is in principe hetzelfde wat wij doen hier. Nml: het lichaam de laatste zorg geven.
Zoals de Heere Jezus zelf zei tegen de discipelen toen Maria Hem zalfde: zij doet dit ter voorbereiding van mijn begrafenis.
