Paulus' schipbreuk als allegorie van bekering

Ds. C. Harinck | 7 reacties | 30-08-2016| 11:47

Aan ds. Harinck. Pas hoorden wij een preek over de schipbreuk van Paulus. Deze geschiedenis werd gebruikt bij de weg die God met Zijn volk gaat. We zijn allemaal weggevaren uit Schonehavens (paradijs). Paulus zei dat dit niet verstandig was. Zo worden wij ook gewaarschuwd om niet bij God weg te gaan. De stormen en onweersbuien (toorn en wet) gaan over ons leven. Alles van ons (zonde, eigengerechtigheid) moet overboord. Onderweg krijgen we ter versterking eten (avondmaal). Ook moet het dieplood uitgeworpen worden, we moeten de diepte leren kennen van de zondeval, van Christus enz. Ten slotte moeten we zelf over boord, om onszelf dan te werpen in de wateren van vrije genade. Om zo klemmend aan een stuk hout (beloften uit het Woord) je over te geven en aan te spoelen op het strand (de hemel).

Op zich is dit allemaal waar. De boodschap onderschrijven we. Maar we vroegen ons af of dit de boodschap is van deze geschiedenis, of je deze geschiedenis van Paulus mag gebruiken als allegorie van de bekering of hoe God werkt met een mens. Is de boodschap niet dat God bij je wil zijn in de stormen van het leven, dat Hij voor Zijn knechten wil zorgen. Het valt ons op dat veel geschiedenissen zo worden uitgelegd. Mag dit wel? Uiteraard liggen er geestelijke lessen in, maar ook op deze manier? Stapje voor stapje Gods weg met een zondaar in een geschiedenis verklaren?

Je vraag staat eigenlijk in verband met het verschil tussen een allegorie en allegorese.  De Bijbel kent allegorieën. Denk maar aan de eerste belofte uit Gen. 3:15. “Ik zal vijandschap zetten tussen u en tussen deze vrouw, en tussen uw zaad en haar zaad. Datzelve zal u de kop vermorzelen en gij zult het de verzenen vermorzelen.” In deze vervloeking van de slang ligt genade voor de mens.  Wanneer we goed lezen, ontdekken we een allegorie.  Slang staat voor de duivel. Vrouw staat voor mensen. Zaad staat voor Christus. Kop vermorzelen staat voor doden of kracht breken. Verzenen staat voor lijden, het lijden van de Verlosser. 

Jezus maakt ook gebruik van allegorie in de gelijkenissen, al spreken we hier liever over metafoor = vergelijking.  Paulus gebruikt wel een heel opmerkelijke allegorie in Gal.  4 over Hagar en Sara. 

Een allegorie moet je als allegorie verklaren. Je hoeft daarbij  niet te fantaseren, want de allegorie maakt dit zelf duidelijk. De allegorie geeft aan dat er diepere zaken mee worden bedoeld. Je vindt dan in de Schrift grond om dit te vergeestelijken. Psalm 118 over de Steen, die door de bouwlieden is verworpen. Jezus als de goede Herder en het zaad in de gelijkenis van de zaaier is het Woord enz. 

Maar nu is er ook een vergeestelijken waar de Bijbel zelf geen grond toe geeft. Dit noemen we de allegorese.  De preek die u hoorde is allegorese. De allegorese wordt als zeer verderfelijk gezien. Calvijn zegt er van: Allegorese is een uitvinding van de duivel om het Schriftgezag te vernietigen. Zie zijn commentaar op Gal. 4 over wat geoorloofd is en niet. Ketters hebben op die manier hun ketterijen met de Schrift verdedigd. Philo de Jood was er bedreven in om teksten naar zijn hand te zetten. Origines heeft daar ook mee gewerkt om zijn afwijkende ideeën te verdedigen. Je laat de Bijbel dan buikspreken. Kerkvaders hebben daar tegen gestreden, vooral de vaders van Alexandrië. 

De moderne theologie gebruikt ook de allegorese. Het juiste  verstaan van de opstanding is dan niet dat Jezus echt is opgestaan. Het is een verhaal, een allegorese, en ziet alleen op een opstanding van de geest. De hemelvaart leert niet het aardse te zoeken en Pinksteren is een bewijs, dat alhoewel Jezus dood is, Zijn leer leeft enz.
 
Nu zal de betreffende dominee wel niet graag in het rijtje van Philo de Jood, de Roomse mystieken en de moderne theologie opgenomen willen worden, maar eigenlijk hoort hij daar wel thuis. De waarheden mogen dan goed zijn, de Schrift is geweld aan gedaan en dat rekent God ons zwaar toe. Het volk wordt dan misleid. Je mag voorbeelden, typen en schaduwen alleen in zover vergeestelijken als daar  grond voor is in de Bijbel zelf. Je moet dus kunnen verwijzen naar Bijbelse gegevens  waar jouw vergeestelijking ondersteund wordt. Denk aan de Steen in Psalm 118 en rede van Petrus in Hand. 4.

Er wordt helaas wat geknoeid met de Schrift. Teksten worden aangepast om allerlei bevindelijke stellingen te verdedigen. Enkele voorbeelden zijn: een afgesneden zaak, Rom. 9:28. Het ziet op de standvastigheid waarmee God Zijn besluiten volvoert, maar wij maken er heel  wat anders van. Denk aan Rom. 6: één plant worden met Christus. Wij maken er van dezelfde weg  gaan als Christus. De weg van de Borg is dan de weg van de kerk. Terwijl het gaat over de nauwe geloofsvereniging met de gestorven en opgestane Christus. Je kunt hier ook aan het boek Ruth denken. Zou dat nu in de Bijbel staan om de weg van Gods kinderen aan te geven? Ik voeg deze dingen er maar bij ter opvoeding. Luther zei: Het Woord dat zult gij laten staan! Eerbied voor de Schrift is één van de belangrijkste zaken voor een dienaar  van het Woord.

Ik denk dat dit genoeg is ter overdenking.
 
Ds. C. Harinck

Lees ook:

Paulus' schipbreuk als allegorie van bekering - deel 2

Paulus' schipbreuk als allegorie van bekering - deel 3

Paulus' schipbreuk als allegorie van bekering - deel 4

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C. Harinck

• Geboortedatum:
  09-04-1933
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerde Gemeenten
• Woon/standplaats:
  Kapelle
• Status:
  Actief

257 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven