Bezinning op eredienst en liturgie
Ds. P.D.J. Buijs | 6 reacties | 24-05-2016| 08:03
Vraag
Momenteel zijn wij binnen onze gemeente ons aan het bezinnen op eredienst en liturgie. Kunt u aangeven wat de Bijbel hierover zegt? Waaraan moet een eredienst voldoen voordat het ERE-dienst genoemd mag/kan worden?
De zorgverzekeringen van Care4Life
Waarom overstappen naar de Care4Life zorgverzekering? Lees hier over onze principiële uitsluitingen.
U bent al verzekerd vanaf € 149,10 per maand.
Antwoord
Beste lezer,
Over liturgie zijn hele boeken volgeschreven. Dus om in het kort even te vertellen wat de Bijbel hierover zegt... Daarom slechts een paar houtskoollijnen.
-Duidelijk is dat in elke eredienst het Woord van God centraal staat. Het behaagt de Heere immers om door “de dwaasheid van de prediking zalig te maken hen die geloven” (1 Korinthe 1). De verkondiging is dus essentieel. Zodra allerlei andere elementen de Woordverkondiging naar de marge gaan dringen, moet er een rood lampje gaan branden. In reformatorische kerken staat niet voor niets de kansel in het middelpunt - anders dan in bijvoorbeeld de Rooms Katholieke kerk, waar het altaar (de mis) centraal staat.
-Dat er gezongen wordt, is ook helder. Denk aan de oudtestamentische eredienst waar de Psalmen werden gezongen. Dat komen we ook weer in het Nieuwe Testament tegen (zie 1 Korinthe 14:26). De hoofdlijn in de gereformeerde traditie is altijd geweest dat we in de eredienst de Psalmen zingen. Waarom? Ze zijn rechtstreeks geïnspireerd door de Heilige Geest, en dat kun je van andere liederen zo niet zeggen (ook al zijn er veel prachtige 'vrije' liederen). Daarnaast zie je in de gereformeerde traditie ook een zijlijn: het zingen van 'vrije liederen', dus andere dan Psalmen. Ik zou kerken die dat doen zeker niet willen veroordelen. Maar persoonlijk denk ik dat het zingen van de Psalmen ons het meest kan bewaren bij het Woord. De praktijk leert namelijk dat 'onze' liederen de neiging hebben om Gods liederen te verdringen. Er zijn inmiddels heel wat kerken waar men weinig of geen Psalmen meer zingt. En dat is toch echt een groot verlies.
-Uiteraard neemt het gebed in de dienst ook een belangrijke plaats in: verootmoediging, smeekbeden, voorbede, lofprijzing, dankzegging, aanbidding. Ook dat laat o.a. 1 Korinthe 14 zien.
-Het is een goede gewoonte om 's morgens de wet des HEEREN te lezen. De wet ontdekt mij aan mijn schuld. Als ik de veroordeling door de wet niet meer hoor, is er in mijn hart ook geen behoefte aan genade. Daarnaast is de wet bedoeld als regel voor een dankbaar leven.
-In de avonddienst hebben we de goede gewoonte om de apostolische geloofsbelijdenis te lezen. Een prachtig moment: in gemeenschap met de kerk van alle tijden en plaatsen. We weten ons op dat moment dus verbonden met christenen uit alle eeuwen en wereldwijd.
-Vaste elementen zijn ook votum (belijdenis van afhankelijkheid), zegengroet aan het begin van de dienst en de zegen aan het eind van de dienst.
-Van tijd tot tijd worden de sacramenten bediend. Christus heeft ze immers Zelf ingesteld: doop en Avondmaal. Het is dus onbestaanbaar als je wel kerk heet, maar nooit Avondmaal viert.
-Het is ook Bijbels dat er in elke dienst gecollecteerd wordt (denk aan 2 Korinthe 8 en 9 en 1 Korinthe 16:1 en 2).
In de eredienst zijn dus elementen van God uit naar ons toe (zegengroet, zegen, lezing van de wet en daarna een ander Schriftgedeelte, en ook de verkondiging, en de bediening van de sacramenten). Er zijn ook elementen van ons uit naar de Heere toe: het zingen, bidden en afstaan van de gaven. Zo mag het onder de leiding van de Heilige Geest komen tot een ontmoeting tussen de Heere en Zijn gemeente.
De volgorde waarin de diverse elementen plaatsvinden, is niet vastgelegd. Zo doet de ene predikant het 'grote' gebed voor de Schriftlezing, de andere erna. In de ene gemeente wordt de geloofsbelijdenis voorin de dienst gelezen, in de andere in het midden of aan het eind. Daar is elke gemeente vrij in.
De kerken van gereformeerd belijden hebben de hoofdzaken van de eredienst opgenomen in hun kerkorde. Niet alles wordt tot in detail geregeld en dat hoeft ook niet. Binnen de bandbreedte van de landelijk gemaakte afspraken is er een zekere vrijheid. Maar de elementen die ik boven genoemd heb, behoren wel allemaal een plaats te krijgen.
Ten slotte wijs ik op een vrij recent verschenen boekje over dit onderwerp: “In de kerk, bij God. Aspecten van de reformatorische eredienst”; P.J. Vergunst (redactie), uitgave Royal Jongbloed, Heerenveen 2014.
Met een hartelijke groet,
Ds. P. D. J. Buijs
Dit artikel is beantwoord door
Ds. P.D.J. Buijs
- Geboortedatum:02-11-1961
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Nunspeet
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Wat ds Buijs ook zegt, de Psalmen zijn zo rijk. Waarom dan allerlei nieuwe liederen invoeren?
Volgens de reformatorische traditie behoren de kerkdiensten sober ingericht te worden. Al het andere zou maar afleiden.
En zo is het.
Gaat u aub niet mee met de hedendaagse trend om een koorgroepje met oppervlakkige liedjes op de voorgrond te plaatsen, maar onderscheid u zich. Met veel van de moderne liedjes is het zelfs een moslim mogelijk om, zonder in conflict te komen met zijn geloof, mee te zingen. Leerstelligheid boven affectie!
1 Zingt den HEERE een nieuw lied; zingt de HEERE, gij ganse aarde! 2 Zingt den HEERE, looft Zijn Naam; boodschapt Zijn heil van dag tot dag. 3 Vertelt onder de heidenen Zijn eer, onder alle volken Zijn wonderen. 4 Want de HEERE is groot, en zeer te prijzen; Hij is vreselijk boven alle goden. 5 Want al de goden der volken zijn afgoden; maar de HEERE heeft de hemelen gemaakt. 6 Majesteit en heerlijkheid zijn voor Zijn aangezicht, sterkte en sieraad in Zijn heiligdom.
Volgens mij heeft ds. Meeuse een betere berijming gemaakt.
Het antwoord van de dominee lijkt mij een goede weergave van de klassieke gereformeerde visie.
In de Bijbel komen we denk ik meerdere soorten samenkomsten tegen. Die zijn niet tot in alle details gedefinieerd of beschreven. Per samenkomst wordt alleen maar het doel of de reden genoemd waarom de gelovigen samenkwamen.
De volgende redenen zijn te vinden:
- voor het gebed (Matth. 18:18; Hand. 12:5);
- voor het breken van het brood (Hand. 20:7; 1 Kor. 11:20 vv.);
- tot opbouw en om het Woord van God te horen (Hand. 20:7b; 1 Kor. 14);
- voor het horen van een zendingsbericht (Hand. 14:27).
Als het gaat om Eredienst leert de Bijbel, denk ik, dat dit hoort bij de samenkomst van het (wekelijks) breken van het brood (hand 20:7). Voor wie daar iets over wil lezen: http://tiny.cc/eredienst
