Wrijving in de familie
drs. J(oke) Ronner-Wattel | 9 reacties | 13-11-2015| 08:04
Vraag
Ik vind het lastig om mijn vraag te formuleren, daarom eerst wat uitleg. Na een hele moeilijke lange tijd kan ik nu weer mijn zegeningen tellen, die heel veel zijn. Van nature ben ik positief ingesteld en dit ervaar ik als een zegen omdat ik alle verdriet anders niet zou hebben kunnen dragen. In mijn directe omgeving is een familielid waarmee nogal eens wrijving ontstaat. De familie is klein, waardoor wrijving eerder opvalt. Ik vind het heel moeilijk om een gesprek aan te gaan, maar toch gebeurde dat nadat de wrijving tot een climax kwam. Hoewel ik aardig welbespraakt ben, kan ik in sommige situaties (of bij sommige personen) dichtklappen, waardoor ik niet (meer) zeg wat ik daarvoor bedacht had. Die persoon heeft aangegeven dat ik niet ‘echt’ ben enz. Zelf gaf die persoon aan dat ze niet anders kan doen dan zij doet omdat dit het gevolg is van haar moeilijke jeugd. Ze heeft naar eigen zeggen al heel veel geleerd en kan en gaat zichzelf niet veranderen. Op zo’n moment weet ik niet meer wat ik moet zeggen; zéker niet als de ander gaat huilen. Ik heb afgerond met te zeggen dat ik ga proberen beter mijn grenzen aan te geven. Pas later ging het allemaal aan me knagen.
Ik voel me onzeker; hoe moet ik me gedragen? En daarnaast voel ik me boos. Want zonder iets af te doen aan een moeilijke jeugd, merk ik dat ik het heel moeilijk vind als er naar mijn idee zo’n slachtofferrol wordt aangenomen. Ik voel me gekwetst omdat tegen mij wél gezegd mag worden dat ik niet echt ben, terwijl andersom altijd de moeilijke jeugd aangedragen wordt. Het maakt me ook boos/verdrietig omdat zij zoveel zegeningen hebben, waaronder de kinderzegen, terwijl ons kind is overleden. Dan zou ik wel willen roepen: kijk naar wat je wél hebt en niet naar wat je niet hebt, want alles is zo broos en kostbaar...
Ik besef dat we verschillend in het leven staan en dat hierin niet zozeer een goed of fout is. Ook kun je verdrietige dingen niet met elkaar meten. Maar gevoelsmatig doet het zeer dat als je blijkbaar een ‘grote mond’ hebt, er veel meer naar je geluisterd wordt en je veel meer kunt zeggen omdat mensen niet tegen je in willen/durven gaan. En toch zou ik ook weer niet zo willen zijn maar liever genieten van positieve dingen. Ik heb het idee dat er jaloezie is op mijn leven of hoe ik in het leven sta. Ook besef ik dat een moeilijke jeugd een enorme stempel kan zetten. Hiervoor hoef ik alleen al naar m’n eigen leven te kijken. Ook zie ik dat het juist eenzaam maakt als je jezelf zo gedraagt, maar ik heb het gevoel dat ik niet zoveel kan zeggen omdat dit gevoelig ligt. Omdat ik tegelijkertijd weet dat we beiden niet een nare situatie wensen, en we het liever goed hebben, zou ik toch graag een gesprek aan gaan maar ik durf niet. Ik heb namelijk geen idee waar ik moet beginnen en als er tranen komen vind ik het heel lastig om nog direct/eerlijk te zijn. Ook wil ik me niet laten leiden door m’n boosheid, die best wel opgestapeld is.
Ik zou inhoudelijk nog veel meer kunnen vertellen over allerlei voorvallen die gepasseerd zijn, maar dat wil ik niet omdat anderen dit mee kunnen lezen. Toch hoop ik dat u me handvatten kunt geven over hoe ik (Of mijn man en ik samen met het andere echtpaar samen? Mijn man staat er voor open maar deelt het moeilijke gevoel...) het gesprek aan kunnen gaan. Dan het liefst op zo’n manier dat we écht de lucht kunnen zuiveren en niet van alles om de lieve vrede wil inslikken en tegelijkertijd als christen. Wij kunnen een ander niet veranderen, maar wel onze eigen houding. Maar ik weet nu gewoon niet zo goed wat ik nu kan veranderen wat helpend is. Misschien heb ik ook wel een blinde vlek naar mezelf toe en kan ik door boosheid niet realistisch kijken. Zelf hebben we bedacht dat een stukje afstand houden ook helpend is, maar daar komen vervolgens weer nieuwe reacties van...
Antwoord
Het is altijd moeilijk als de relatie met familieleden niet zo loopt als je zou wensen. Familieleden kies je niet zelf uit en er blijft altijd een band, namelijk de biologische en die kun je nooit verbreken, zelfs niet als je elkaar niet meer ziet. Uit je mail begrijp ik dat jij en je familielid beiden de nodige moeilijkheden en verdriet hebben gehad, maar verschillend in het leven staan. Jij vindt dat zij een slachtofferrol inneemt, zij vindt dat jij jezelf niet bent, niet echt bent. Je hebt geprobeerd het gesprek aan te gaan, maar dat heeft de afstand tussen jullie niet kleiner gemaakt, zij vindt dat ze zichzelf niet verder kan veranderen en jij herkent je niet in hoe zij jou beschrijft.
Als je met familieleden de relatie goed wilt houden is de basis dat je elkaar accepteert. Accepteert dat je verschillend bent, verschillend met dingen omgaat, verschillend tegen situaties of bijvoorbeeld het verleden aankijkt. Dat is niet gemakkelijk en werkt pas echt als beiden die bereidheid tot acceptatie hebben. Het feit dat je de ander accepteert met al zijn of haar onhebbelijkheden sluit niet uit dat je soms je grenzen aan moet geven of wat afstand neemt. Maar dat zou de ander van jou moeten accepteren.
Als je het gesprek aangaat met de wens of de gedachte dat de ander zou moeten veranderen (en de ander vindt dat ook van jou) is de kans dat je elkaar vindt erg klein. Als de basis van een gesprek de wens tot wederzijdse acceptatie is kan een gesprek heel anders verlopen. Je mag ook van haar vragen jou te accepteren in wie je bent, ook al heeft ze zo haar eigen mening over je.
Wederzijdse acceptatie is geen gemakkelijke stap. En ergernissen of boosheid ben je niet zomaar kwijt. Overigens maak ik nog wel eens het onderscheid tussen accepteren en respecteren. Ik kan niet altijd respect opbrengen voor iemands besluit of houding, waarmee ik bedoel dat ik het niet als iets positiefs zie. Maar ik probeer wel te accepteren dat het iemands eigen keuze is. En ga dan niet meer de discussie daarover aan.
Of je de lucht ooit helemaal kunt zuiveren? Menselijkerwijs gesproken is dat soms onmogelijk. Dan houd ik me maar vast aan de tekst uit Romeinen: Stel, “voor zover het in uw macht ligt”, alles in het werk om met alle mensen in vrede te leven (Romeinen 12:18 NBV). Paulus laat met dat Bijbelwoord de realiteit zien, dat het in deze wereld met zonde en tekortkomingen soms gewoon niet lukt om de vrede te bewaren met anderen.
Drs. Joke Ronner-Wattel
Dit artikel is beantwoord door
drs. J(oke) Ronner-Wattel
- Geboortedatum:26-06-1960
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerd Vrijgemaakt
- Woon/standplaats:-
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Joke Ronner is GZ-Psycholoog
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Zelfreflectie is voor zulke mensen erg moeilijk omdat ze dan verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun gedrag ipv slachtoffer te zijn van een moeilijke jeugd. 'Ik kan er ook niks aan doen, dat is zo ben!'
Zo te lezen is deze persoon in die slachtofferrol gekropen, leeft vanuit het verleden en vertrouwt maar weinig mensen echt. Ze laat in ieder geval niet binnenin zich kijken.
Je kunt een gesprek altijd proberen, maar ga samen en bereid het goed voor. Bedenk dat ze kwetsend zal worden en je persoon zal bekritiseren om zichzelf te handhaven, ze zal niet echt luisteren naar wat je zegt en hou wel voor ogen dat je waarschijnlijk niet bereikt wat je wilt bereiken (en dat is gelijkwaardigheid, respect en zelfreflectie). Bescherm jezelf van tevoren door gebed. Bidt om rust in jezelf. Ook al bereik je nu niet wat je wilt, het geeft haar misschien toch stof tot nadenken.
En hoe dan verder? Ik zou zeggen: bescherm jezelf. Neem afstand. Laat opmerkingen langs je heen glijden, blaas stoom af tegen een vriendin of schrijf het van je af. Bedenk dat het eigenlijk heel verdrietig is als je zo in het leven moet staan. Dat gesprekken toch geen zin hebben, dat je haar nooit echt bereikt. Of ze moet ervoor in therapie gaan.
Gaat ze toch veel te ver? Dan mag je natuurlijk voor jezelf opkomen, maar ga geen ellenlange gesprekken meer aan. Discussies geven je een machteloos gevoel, omdat je de ander toch niet echt bereikt. Zeg: "Ik voel me niet fijn bij dit en dat gedrag... ik wil dat je er mee ophoudt!"
En natuurlijk trek je het je persoonlijk aan, je wilt het graag anders zien. Maar besef dat dat misschien wel een droom is die nooit uitkomt.
Voordat vraagstelster 'in elk geval' afstand gaat nemen, wil ik haar met de beste bedoeldingen vragen om éérst goed bij zichzelf te rade te gaan waaróm ze afstand gaat nemen en hóe ze afstand gaat nemen.
-Waarom neem je afstand?
Is dat omreden het feit dat vraagstelster vindt dat de ander moet veranderen en dat vraagstelster dit niet bereikt dmv gesprek met dit familielid? Ik ben het dan met J. Ronner eens, dat je elkaar niet vindt, zolang jij vindt dat jouw familielid moet veranderen ipv haar te accepteren.
Ook zou ik willen aanraden om bepaalde aannames eens goed tegen het licht te houden, zoals dat vraagstelster vindt dat dit familielid een slachtofferrol aanneemt en dat dit familielid jaloers op haar zou zijn.... Dit zijn hele nare (en beschadigende!) gedachten, die immers niet kloppend hoeven te zijn! Afstand nemen op basis van je eigen gedachten, kan zo een relatie kapot maken, terwijl dit niet nodig zou behoeven te zijn. Check bij de ander of jouw gedachten kloppen. Daar is moed voor nodig, maar wel zo eerlijk, voordat je afstand neemt.
Dan: hoe neem je afstand?
Doe je dat letterlijk, door geen contact meer op te nemen, de ander te negeren, uit de weg te gaan, voor misschien wel (zeer) lange tijd?
Of blijf je elkaar ontmoeten, maar neem je innerlijk wat afstand, door geen persoonlijke gesprekken meer aan te gaan?
Ik vrees, als je voor het eerste kiest, dat dit misschien even opluchting geeft, maar op de duur de verhouding des te meer kan beschadigen. Een weg terug kan dan ook heel moeilijk zijn. Blijf dus liever in contact met elkaar!
En onderzoek jezelf nauw of je niet vanuit wrok of wraak afstand neemt, om de ander te straffen. Alleen God komt de wraak toe.
Bewaar het 'afstand nemen' dan ook als uiterste oplossing, als echt ál het andere meer dan genoeg en op een rechte (Bijbelse) wijze geprobeerd is en helaas niets gebracht heeft.
Vraag in alles om Gods raad en wil. Zijn sterkte en wijsheid in deze zwaarwegende beslissingen toe gebeden.
Ik vraag me af of het tijd is om het op te geven of dat je nog 1 poging wilt wagen om het gesprek aan te gaan?! Je zou ervoor kunnen kiezen om in een brief te formuleren wat haar woorden en houding met jou doen en wat jouw vragen zijn. Dan kun je het goed overdenken en heb je geen last van belemmeringen in de communicatie. Probeer het dan niet verwijtend te doen, maar vanuit de ik-vorm. Ik voel, ik denk, ik ervaar... dan houdt je het bij jezelf...
Misschien kun je in de brief uitnodigen tot een gesprek. Dat je daarna met z'n vieren het gesprek nog een keer aangaat? Misschien al wel met bijgestelde verwachtingen en in jouw achterhoofd dat dit een laatste poging is om het contact te verbeteren?!
Als dit niet het gewenste resultaat heeft, kun je inderdaad beter wat afstand nemen... Het kan echt helpen als het contact een periode ofzo wat minder is, is mijn ervaring. Daarna kun je proberen het weer een beetje op te bouwen.
Bedenk vooral dat het onbegrip van de familie evenveel of meer zegt over hen dan over jou. Het kan inderdaad zo zijn dat ze ten diepste niet kunnen begrijpen dat jij zo sterk bent en daar jaloers op zijn...
Je hebt al veel meegemaakt en nu dit ook nog! Dat vind ik zwaar voor jullie. Sterkte met alles en ik hoop dat jullie Gods nabijheid ervaren doordat Hij de storm in jullie leven stilt of jullie er doorheen draagt!
-Je kunt sterk en positief zijn. Gebruik deze krachten ook in dit probleem!
-Het kan zijn dat jouw familielid ook een bepaalde onmacht en boosheid ervaart richting jou. Vraag ernaar. Je mag ook gerust vragen waarom ze huilt.
-Zou dit familielid niet kunnen reageren, zoals ze reageert, omdat ze ervaart dat zij alleen en onbegrepen of ongehoord in de familie staat?
-Het lijkt me ook niet fijn om min of meer als 'dader' van de wrijvingen in de familie te worden aangewezen. En is dit wel eerlijk? Iedereen in de familie heeft bij wrijvingen toch wel zijn of haar eigen verantwoordelijkheid.
-Denk ook aan jullie mogelijke ouders, welk een verdriet geeft het niet aan goede ouders om hun kinderen niet goed met elkaar te zien om gaan of op afstand van elkaar te zien leven. Nog erger is het als ouders zelf partij zijn of worden. Ook voor kleinkinderen is het moeilijk als de familie niet meer door één deur kan. Voor kleine families is dit des te meer schrijnend. Ga er dus nog een keer voor, zou ik je willen aanraden.
-En laat daarbij jouw idee van 'slachtofferrol' varen en ook je gedachte dat zij 'jaloers' op jou zou zijn. Dit zijn vooral belemmerende gedachten. Beter is te bedenken dat jij die kracht en positiviteit ook niet van jezelf hebt. En om die geschonken krachten te gebruiken om ook de ander te helpen.
-Het kan ook helpend zijn om je in te leven hoe jij het, in je grote verdriet, zou ervaren als mensen het idee zouden hebben dat jij de slachtofferrol inneemt en vandaaruit met jou handelen. Het zou je verdriet onnodig verzwaard hebben, toch?
-Bedenk ook dat je familielid voor haar problemen wél hulp gezocht en gekregen heeft, ze heeft hiermee dus de moed getoond om aan zichzelf te werken. Als je echt in de slachtofferrol zit, doe je dit niet.
-Probeer in een gesprek rustig aan te geven, wat jou kwetst. En vraag haar wat ze met haar woorden bedoelt, die bij jou als kwetsend overkomen. Soms denk je dat ze er dit of dat mee bedoelt, maar ligt het toch anders en was het geen opzettelijke kwetsing. Je weet pas de bedoeling van de ander, als je ernaar vraagt. Dat is wel jouw verantwoording. Als zij die vragen niet wil beantwoorden, dan ligt het voor haar verantwoording en heb jij reden er het jouwe van te denken.
Bedankt voor jullie moeite om te reageren en mee te denken. Ik vind het lastig om er dieper op in te gaan, hoewel ik denk dat ik met voorbeelden meer duidelijk zou kunnen maken, en het wellicht minder veroordelend en zwart/wit klinkt als het misschien lijkt.
@Jello: ik heb volgens mij niet geschreven dat dit familielid hulp heeft gezocht?
De toevoegingen op het antwoord van Mw. Ronner hebben me aan het denken gezet. Zoals ik in m'n vraag al probeerde te formuleren, wil ik graag ook naar mezelf kijken en naar mijn eigen aandeel. Mijn probleem op dit moment is vooral dat ik me ongelukkig voel en dichtklap waardoor het me moeilijk lukt om mezelf te zijn in het bijzijn van dit familielid en anderen. Dit familielid heeft al lang een 'podium' gekregen waarin mensen haar gemakkelijk de ruimte geven. Ik voel me steeds meer in een hoek gedrukt.
Afstand nemen is voor mij dan ook niet zozeer: lang weg blijven. Maar afstand nemen is nu wel voor een korte poos letterlijk fysiek weg zijn om op adem te komen en weer nieuwe energie te krijgen. Vervolgens zal afstand nemen inhouden dat ik me innerlijk meer afsluit en niet te veel op persoonlijk vlak wil praten, dus niet zozeer fysiek. Ik merk anders dat ik er aan onderdoor ga. En dat wil ik niet.
Verder wil ik er aan werken om het meer van me af te laten glijden zoals 1 van jullie al zei. Als de ander wil zijn zoals zij is, moet zij dit zelf weten, en hoef ik daarom nog niet anders te zijn. Maar het is wel zoeken, en ik bid veel om wijsheid hierin.
Sorry als het wellicht niet helemaal duidelijk was; dit idee kreeg ik vooral na Jello haar reactie. Geloof me dat ik niet snel mensen veroordeel of beoordeel op hun handelen. Maar als je persoonlijk op allerlei terreinen onderuit wordt gehaald; zichtbaar en onzichtbaar, wordt het heel moeilijk om nog open en onbevangen te kijken.
Nogmaals bedankt voor het meedenken allen.
Wij kennen jou niet en ook jouw familie(lid) niet. We moeten het hier doen met datgene wat jij schrijft. Je vraagt hulp via RW en we proberen hierin met jou mee te denken. Ik merkte dat iemand voor mij 'jouw idee' dat jouw familielid de slachtofferrol aanneemt min of meer als 'waarheid' aannam en vandaaruit m.i. nogal vergaande conclusies trok voor jouw opstelling naar haar. Persoonlijk vind ik dit niet terecht. Ook kun je met zo'n reactie een klein vuurtje aan wakkeren tot een vuurzee. Met gevaar dat jij door dit 'vuur' de verkeerde beslissing zou kunnen nemen. Het is echter altijd oppassen geblazen, als je je laat sturen door je eigen gedachten en invullingen. Ik probeerde je hiervoor te waarschuwen. Om je voor nog meer leed te bewaren. Want afstand blijven nemen kan jou nog eenzamer en ongelukkiger maken.
Ik heb helaas meer dan één voorbeeld in mijn omgeving van families die ook begonnen met 'afstand nemen', maar na enkele jaren inmiddels helemaal uit elkaar liggen. Dat gun ik jou en jouw familie niet. Daarom heb ik geprobeerd de andere kant te belichten van het 'afstand nemen'. Ik ben ook van mening dat dit tegenwoordig wel heel snel gedaan/geadviseerd wordt. Ook als er nog onvoldoende met elkaar gesproken is of hulp gezocht is. Als je denkt met afstand de ander te kunnen dwingen tot veranderen, kom je dikwijls ook teleurgesteld uit.
Je worstelt met eigen onvermogen, zo begrijp ik. Afstand nemen kan dan een vlucht zijn. Beter dan vluchten is echter zelf hulp te zoeken. Hulp om met 'die ander' om te kunnen gaan, het gesprek weer aan te durven, jezelf weer te kunnen zijn, de ander te leren accepteren, om met de eigen boosheid om te kunnen gaan, om kritisch met eigen gedachten om te gaan en vandaaruit de zaken wat te relativeren. Ik noem maar wat. En echt, dát maakt jóu gelukkiger! Alleen afstand nemen, op welke wijze en om welke reden dan ook, zal altijd ergens blijven wringen, zeker als het familie betreft. Het kan zelfs aan je vreten en de weg terug kan steeds moeilijker worden.
Natuurlijk is het goed om even op adem te komen, maar pak bij het hervinden van je energie dan liever je eigen onvermogen aan ipv te blijven wachten tot er van buitenaf iets verandert. Vanzelf verandert er niets.
Probeer ook verder te kijken, over de jaren heen. Familie is en blijft familie en je hebt daar je leven lang mee te maken. (of je dat nu wilt of niet). Je loopt nu behoorlijk tegen je grenzen aan, je voelt je ongelukkig, hulp voor jezelf te zoeken kan waarde hebben voor de rest van je leven en in allerlei situaties. Want ik lees dat je immers niet alleen dichtklap bij dit familielid, maar bij meerdere personen en in meerdere situaties.
Dat ik uit je schrijven begreep dat jouw familielid hulp gezocht had, komt omdat ik las in je vraag dat zij aangaf dat zij 'al heel veel geleerd had'. Als je veel wil leren, sta je m.i. open voor werken aan jezelf. Maar misschien bedoelde je dat niet. Wat me wel opvalt is dat je nu zelf aangeeft dat je 'jezelf niet kunt zijn'. Je bent dus in de familie inderdaad 'niet echt'. Het raakt jou, als jouw familielid dit gedrag benoemt. Misschien ervaar je het als een persoonlijke aanval.
Wat me ook opvalt is dat je nu zegt: 'Als de ander wil zijn zoals zij is, moet zij dit zelf weten, en hoef ik daarom nog niet anders te zijn.' Volgens jou wil de ander zijn zoals zij is. Is dat zo? In je vraag gaf je aan dat de ander zich niet 'kan' veranderen.
Ik begrijp dat het allemaal heel moeilijk voor je is. Maar probeer wel naar de feiten te blijven kijken, en als je die niet kent, vraag daar dan naar bij de ander. Pas op voor het invullen voor een ander. Als je haar wil begrijpen en werkelijk wil weten wat haar drijft, dan zul je met haar in gesprek moeten. Laat het anders los. Zij zal haar redenen hebben voor haar gedrag, jij de jouwe. Belangrijker is om aan jezelf te werken, als jij je ongelukkig voelt.
Voorheen had ik dit niet, en het heeft me onzeker gemaakt dat ik (op deze leeftijd nog) zo ondersteboven kan raken van deze dingen. Dit had ik niet verwacht omdat ik naar mijn idee best wel wat geleerd heb en met veel soorten mensen om ga.
Dat bedoelde ik ook met te zeggen dat ik me 'persoonlijk' onderuit gehaald voel. Ik mag niet zijn zoals ik ben. De ander geeft aan zich niet te kunnen (willen? maar dat is invullen ;) ) veranderen.
Nogmaals bedankt voor het meedenken. Ik heb er zéker iets aan. Maar ik merk ook dat ik niet helemaal volledig kan (en wil) zijn om zaken te verduidelijken. En dan komt het soms anders over dan ik bedoel en dat is eigenlijk ook wel logisch, want het verhaal komt hier beknopt en eenzijdig van mijn kant ;)
