Schuldgevoel helemaal niet nodig

Ds. G. van de Groep | Geen reacties | 24-08-2003| 00:00

Ik hoorde pas van een vriend van me (hij zit bij de pinkstergemeente en bij de Chr. Geref., maar goed dat doet er weinig toe) dat schuldgevoel helemaal niet nodig is. God heeft al zoveel voor ons gedaan en al zoveel pijn geleden voor ons, dat als je alles eerlijk en open tegen God vertelt, je dan niet diep in de put hoeft te gaan zitten, maar dat je Hem moet prijzen om Zijn genade en goedheid. Klopt dat wat hij zegt?

Laat ik beginnen met de zeggen dat ik het fijn vind dat je deze vraag stelt. Het gaat hier om een kwestie, waar je vandaag meer en meer van hoort. Zondebesef en schuldgevoel zijn niet nodig, zegt men dan, want Christus heeft toch alles voldaan en dat geloof je en dan moet je blij zijn. Men vindt zonde- en schuldbesef een achterhaalde zaak. Vroeger praatte men daar nog over, maar in onze tijd kun je daar niet meer mee aankomen. En dat, terwijl het toch om een volop bijbelse werkelijkheid gaat. Ik zal daar nog op wijzen.

Misschien is het goed om eerst de vraag te stellen, waarom vandaag velen niet meer van besef van zonde en schuld willen weten. Daar is best een aantal redenen voor te noemen. In de eerste plaats kan dit een reactie zijn op een onjuiste manier, waarop over dit besef werd en wordt gesproken. Het gevoel van schuld wordt dan in een bepaald systeem gewrongen. Je moet eerst een hele diepe weg van zondebesef en schuldgevoel ervaren hebben -grenzend aan de wanhoop-, voordat  je bij de Heere Jezus mag komen voor verlossing en vergeving. Het gevoel van droefheid over je zonde wordt zo een voorwaarde om in Gods genade te mogen gaan delen. Zonde- en schuldgevoel worden zo ook een wettische aangelegenheid, krijgen iets zwartgalligs, een -zoals je het zelf noemt- in de put zitten. Daardoor heeft de bijbelse werkelijkheid van zonde- en schuldbesef een slechte naam gekregen, als ik het zo mag zeggen.

In de tweede plaats moet gewezen worden op de geest van de tijd, waarin wij leven. Wij mensen voelen ons vandaag groot en sterk. We weten zoveel en kunnen zoveel. Zondebesef en gevoel van schuld passen niet bij het mensbeeld, dat wij vandaag van onszelf hebben. Daar zijn wij te belangrijk voor.

Ten derde (en dat sluit aan bij het voorgaande): wij willen niet graag als zondaren aangewezen worden en klein zijn voor God. Wij willen niet buigen en de minste zijn. En dat is toch typerend voor het besef van zonde en schuld. Maar dat besef staat haaks op de geest van de wereld, waarin wij leven.

In de vierde plaats -en dat heeft te maken met jouw vraag- hoor je de gedachte meer en meer, met name vanuit evangelische kringen, dat Jezus de Wet vervuld heeft en dat die dus heeft afgedaan. En waar geen Wet is, daar
is ook geen zonde. Lees Romeinen 7:7 maar eens, waar Paulus zegt dat hij juist door de Wet van God de zonde in zijn leven heeft leren kennen. Maar vervullen in de Bijbel is nooit afschaffen, maar tot z'n hoogste bestemming, z'n eigenlijke doel brengen.

Enige tijd geleden sprak ik een meisje, dat zei dat ze ook geen zonde meer deed, want de Wet van God was afgeschaft. Ik vroeg of ze dan nooit een boos werd, of een verkeerd woord zei of dat er in haar gedachten nooit onzuivere dingen waren. Natuurlijk, zei ze, maar dat zijn fouten. Ja, zo kun je je er ook vanaf maken.

Maar nu naar de Bijbel. Want ik zei al dat er in de Bijbel wel zeker over zonde- en schuldbesef wordt gesproken.  Juist als het gaat om genade. Je moet zelfs zeggen: die twee horen bij elkaar, zonde en genade. Want genade is altijd onverdiende gunst van God, dank zij het werk van de Heere Jezus Christus. Als je echt van genade leert leven, dan moet je altijd zeggen: Heere, waar heb ik het aan verdiend. Wat ik verdiend heb, dat is de dood, de eeuwige dood, maar U geeft mij het eeuwige leven. Wat ik verdiend heb is straf, eeuwige straf, maar U spreekt mij vrij. Je kunt nooit om vergeving van zonde en schuld vragen als je geen zonden en schulden hebt en ze niet ziet. En dat zien is geen kwestie van aanpraten, iets wat je uit jezelf opbrengt, maar van het genade. God laat ze ons zien door Zijn Heilige Geest.

Uitgerekend de Heere Jezus heeft daar in Zijn afscheidsrede op gewezen in Johannes 16:8. Daar spreekt Hij over de komst van de Heilige Geest, Wiens werk daaruit zal bestaan, zegt Jezus, dat Hij de wereld zal overtuigen van zonde, gerechtigheid en oordeel. En dat zie je ook gebeuren op de Pinksterdag, wanneer Petrus in zijn preek de Joden schuldig stelt aan de kruisiging van Jezus. Die preek raakt hun hart en dan worden ze verslagen, zeg maar: ze krijgen diep besef van wat ze misdaan hebben, en ze gaan roepen: wat moeten wij doen?

En die Heilige Geest, Die ons ontdekt aan onze zonde en schuld, wil God ons zo graag geven op het gebed. Lees Lukas 11:13 maar eens. Zonde en genade, je mag ook zeggen: zondebesef en genadebeleving horen bij elkaar. Ik denk bijvoorbeeld aan de hoofdman over honderd in Lukas 7, die een groot geloof had, maar zelf heel klein werd in de confrontatie met Jezus: "Heere, ik ben niet waardig dat Gij onder mijn dak zoudt inkomen". Een groot vertrouwen op de Heere Jezus gaat hier gepaard met een besef van eigen onwaardigheid, met kennis van zichzelf. Iets dergelijks zien we ook bij de tollenaar in Lukas 18: 13. Terwijl de farizeeër alleen maar kan danken, omdat hij zich zo goed (zo zondeloos) voelde, staat die tollenaar daar op een afstand in de tempel met neergeslagen ogen en slaat hij zich op de borst vanwege het besef van zijn zonden en schuld. En dan bidt hij: "O God! weest mij zondaar genadig". En die man ging gerechtvaardigd naar huis.

Precies hetzelfde, zij het met andere woorden, hoor je van de man, die naast Jezus aan het kruis hangt. Op een gegeven moment gaan zijn ogen open en belijdt hij eerlijk: "Wij ontvangen straf, waardig hetgeen wij gedaan hebben, maar Deze (en dan bedoelt hij Christus) heeft niets onbehoorlijks gedaan". De man ziet en belijdt zijn schuld en strafwaardigheid en bidt dan: "Heere, denk aan mij, als Gij in Uw Koninkrijk zult gekomen zijn". En Jezus neemt hem mee het Koninkrijk in. En denk ook eens aan de gelijkenis van de verloren zoon, in wie Jezus het beeld tekent van elk mens. De jongen heeft zijn Vader (= wij hebben God) vaarwel gezegd. Maar dan komt hij tot zichzelf en gaat terug naar zijn Vader. Hoe? Met besef en belijdenis van zijn zonden. "Vader, ik heb gezondigd tegen de Hemel en voor u, en ik ben niet meer waardig uw zoon genaamd te worden". Kennis van onze zonden en het belijden ervan voor Gods aangezicht is nodig en leer je je onwaardigheid beseffen.

In zijn eerste zendbrief schrijft Johannes in hoofdstuk 1: "Indien wij zeggen, dat wij geen zonde hebben, zo verleiden wij onszelf en de waarheid is in ons niet. Indien wij onze zonden belijden, Hij is getrouw en rechtvaardig, dat Hij ons de zonden vergeve en ons reinige van alle ongerechtigheid. Indien wij zeggen, dat wij niet gezondigd hebben, zo maken wij Hem tot een leugenaar, en Zij Woord is in ons niet". Je kunt gerust zeggen: wat moeten we van Jezus, die gekomen is om zondaren te zoeken en zalig te maken, als we geen besef hebben van zonde en schuld?

Gevoel van schuld, och, het is de grondtoon van de Bijbel bij alle ware gelovigen, die je daar aantreft. Lees de Psalmen maar door. Psalm 32 bijvoorbeeld, waar David onderwijs geeft aan degenen, die de Heere vrezen en zichzelf tot voorbeeld stelt van Gods genade vergeving. Maar dan moeten die zonden wel gekend en de schuld ervan beleefd worden. En dan worden ze door de Heere vergeven. De zonden niet alleen die ik doe, maar ook die met me verweven zijn.

In Psalm 51:7 belijdt David dat als hij wijst op zijn afkomst: "Ik ben in ongerechtigheid geboren en in zonde heeft mij moeder mij ontvangen". Met andere woorden: ik doe niet alleen zonden, ik ben een zondaar. Een zondaar, die levenslang van Gods genade en Christus moet en mag leven. 't Is niet voor niets dat Petrus, die zo hoog stond, maar zo diep viel aan het eind van zijn tweede brief schrijft: "Maar wast op in de genade en kennis van onze Heere en Zaligmaker Jezus Christus" (2 Petr. 3:18). Alsof hij zeggen wil: leer je leven lang almeer dat je van Gods onverdiende gunst en goedheid, vergeving en verzoening mag leven en laat het je al meer duidelijk worden wie Christus voor je is en blijft. Laat Zijn werk almeer voor je opengaan, opdat Hij de roem krijgt en in Hem God Zijn Vader.

Zondebesef en genadebeleving, ze gaan hand en hand. Zo behoren tot de beoefening van het geloof, je leven lang. Lees nog maar eens na in Rom. 7 hoe Paulus als gelovige dat beleefd heeft.

Nog een paar Schriftgedeelten en dan eindig ik, want de Schrift staat er vol van, waar jij naar vraagt. In de Bergrede (Matth. 5:4) spreek Jezus zalig degenen die treuren. Die verdriet hebben over hun zonden en schulden. En in 2 Korinthe 7:10 doet Paulus de algemene, dus voor iedereen noodzakelijke uitspraak: "Want de droefheid naar God werkt een onberouwelijke bekering tot zaligheid".

Paulus heeft het hier over tweeërlei droefheid. Die van de wereld. Dat is een soort spijt over de gevolgen van de zonde. Iedereen krijgt op een of andere manier wel te maken met nare dingen. En dan kun je soms zeggen: wat ben ik dom geweest, had ik dit of dat maar niet gedaan. Maar er is ook een droefheid naar God. Letterlijk staat er: een droefheid zoals God die wil en zoals Hij die werkt. Dat is een droefheid over de zonde zelf. Je ervaart het gewicht ervan tegenover de Heere. Je voelt dat je Hem verdriet hebt aangedaan. Dat je Hem er door in Zijn hart treft. Die droefheid drijft je niet bij God vandaan, maar naar Hem toe en doet je (zoals de verloren zoon en die tollenaar in de tempel) eerlijk belijden en geloven en beleven, dat God je vergeeft. Ze werkt dus bekering tot God en zo tot zaligheid.

Tot slot nog een ding dat bij je op zou kunnen komen. De vraag: geeft dit besef van zonde en schuld, de droefheid er over en het berouw er van en het belijden voor Gods aangezicht geen pessimistische, neerslachtige mensen? Dus: kun je dit alles, wat ik gezegd heb over zonde- en schuldbesef uitspelen tegen de blijdschap van het geloof?

O nee, besef van schuld en zonde is niet de grond voor, maar de weg waarlangs de Heilige Geest ons de echte blijdschap wil geven en wil leren. In de levende en persoonlijke ontmoeting met God worden we onwaardige, kleine, zondige mensen, mensen met kennis van schuld en droefheid daarover. We vragen: Heere, is er voor mij nog een weg naar behoud, een middel om zalig te worden? Ja, meer dan een middel zelfs, er is de Middelaar Jezus Christus, Die ons met God verbindt. Die ons persoonlijk aanzegt, terwijl we luisteren naar het Evangelie, dat er verlossing is, ja dat de Verlosser er voor mij is. Er is vergeving, altijd bij U geweest. Dat geeft blijdschap, hoe meer we gaan ontdekken wie de Heere is en wat Hij ons wil geven. De echte vreugde heeft wortels. Ze weet van zonde en zondebelijdenis, van droefheid over de zonde en van vergeving, niet door onszelf of anderen aangepraat, maar als gave van God Zelf door Zijn Geest, verdiend door de Heere Jezus Christus. De vreugde daarvan gaat elke andere blijdschap te boven. Ze blijft, al wordt ze dikwijls weer bestreden. Maar God houdt Zijn werk in stand en het vrome volk, zegt een Psalm, in Hem verheugd, zal huppelen van zielevreugd als zij straks hun wens verkrijgen.

Ds. G. van de Groep

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G. van de Groep

• Geboortedatum:
  07-04-1944
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Heerde
• Status:
  Inactief

97 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven