Abraham Kuyper

Waarom wordt Abraham Kuyper wel eens aangehaald in bijvoorbeeld een preek. Of er wordt over geschreven, terwijl hij totaal een andere leer aanhing. Had hij dan ook positieve dingen als het gaat over het geloof hoe wij denken? Ik denk dan aan gereformeerde gezindte, Ger. Gem., HHHK en CGK bijvoorbeeld. Ik weet nooit hoe en in welk daglicht ik hem moet/mag plaatsen.

Inderdaad wordt dr. Abraham Kuyper in onze kringen nogal eens te pas en te onpas aangehaald. Enerzijds zet men zich tegen hem af, anderzijds omhelst men sommige van zijn uitspraken. De vraag is: wat moet je er dan mee aan?

Laten we allereerst even de persoon van ‘Abraham de Geweldige’ onder de loep nemen. Dr. Kuyper (geboren 1837 te Maassluis) werd na zijn theologische studie in Leiden modernistisch (zeg maar vrijzinnig) predikant in de Nederlandse Hervormde Kerk. In zijn eerste gemeente Beesd werd hij echter bekeerd. Een eenvoudige vrouw, Pietje Baltus, zou daarbij door de Heere als middel zijn gebruikt. Vanaf die tijd vocht hij voor de rechtzinnige leer. Hij was een man van enorme werkkracht, want naast het predikantschap werd hij -om maar eens iets te noemen- oprichter en leider van een nieuwe politieke partij (ARP), een nieuwe universiteit (VU) en tenslotte ook van een nieuwe kerk (Dolerende Kerk, die later de Gereformeerde Kerk werd).

Toch moeten we naast alle positieve zaken -waar we de Heere nog altijd dankbaar voor dienen te zijn- niet uit het oog verliezen, dat Kuyper op enkele punten in zijn theologie afweek van de aloude gereformeerde leer. Welke punten dat vooral zijn?

1. Laat ik beginnen met de meest bekende: de leer van de veronderstelde wedergeboorte. Wat is dat voor een leer? We hebben elke gedoopte te houden voor een wedergeborene totdat het tegendeel blijkt. In alle eerlijkheid had vader Wilhelmus à Brakel iets dergelijks ook al in zijn Redelijke Godsdienst gezegd. Kuyper verhief deze pastorale insteek echter tot dogmatische leer!

2. Wat minder bekend, maar nog meer ingrijpend was dit: Kuyper sloeg in zijn denken en doen de verdorvenheid van het menselijke verstand na de zondeval over. De wedergeboren mens zou op de juiste wijze -verlicht door Gods Geest- denken. Dat dit alles vergaande gevolgen had kunnen we leren uit de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk en de VU: zo verzand je vroeg of laat in de vrijzinnigheid waar het tegen streed!!.

Er zou over Kuyper nog veel meer te zeggen zijn, maar ik denk dat dit voldoende is om een helder beeld van hem te krijgen.
 
Met een hartelijke groet,
Ds. M. Baan, Veenendaal