Emoties bij kinderloosheid

J. Boeijenga | 6 reacties | 01-10-2014| 10:19

Sinds anderhalf jaar weten mijn man en ik dat kinderen krijgen voor ons via een natuurlijke weg bijna onmogelijk is. We zijn langer dan 3,5 jaren getrouwd en zitten nu in een proces waarbij we een keuze moeten maken voor IVF. Een heftig onderwerp en daar komen allerlei emoties bij kijken. Wat ik echter daarnaast ook lastig vind is hoe om te gaan met mijn directe omgeving. Mijn ouders -die een beetje weten van onze situatie- krijgen weleens de vraag of 'er al wat groeit' en 'er iets op komst is' bij mij. Dat vind ik pijnlijk om te horen. Alsof ik een kindje gratis krijg bij het kopen van een pak wasmiddel. Het is al zo moeilijk om te zien hoe broers/zussen in verwachting raken van soms hun vijfde kindje. Een groot geschenk, maar daardoor wel verdrietige gevoelens aan mijn kant. Ik was toch aan de beurt, denk ik dan. Verder merk ik dat er toch nog een behoorlijke taboe op het onderwerp ligt. In onze kerk worden kinderloze echtparen niet in het gebed opgedragen, ook niet tijdens een doopdienst. En dat terwijl de Bijbel wel openlijk spreekt over het onderwerp kinderloosheid en dat God duidelijk kenbaar maakt in Zijn woord dat kinderen een geschenk zijn van Hem en niet iets is wat wij nemen. Hoe met al deze gevoelens om te gaan?

Beste vraagstelster,

Het onderwerp “kinderen krijgen” is een zaak waarover iemand uitsluitend met grote schroom en voorzichtigheid kan spreken. Het is tenslotte een tere zaak. Maar wel een zaak die elk (getrouwd) stel aangaat. Ik ga er van uit dat jullie hier onderling al veel over gesproken hebben en dat er een oprechte kinderwens is. Want hoewel de omgevingsreacties erg suggestief overkomen, is het natuurlijk niet zo dat er een kinderwens is omdat “dat nu eenmaal zo hoort.” Je vraag kent diverse aspecten, ik zal proberen zo goed mogelijk daar op in te gaan maar pretendeer niet volledig te zijn.

Als je geen geboortebeperkende middelen of technieken toepast, zou het inderdaad ‘normaal’ zijn dat je binnen een paar jaar zwanger bent. Indien dat niet gebeurt, bestaat het gevaar dat er een zekere verkramptheid ontstaat rond het kinderen krijgen. Die verkramptheid kun je gerust zowel letterlijk als figuurlijk opvatten. Het kan zo ver gaan dat je, in de meest vruchtbare periode van je cyclus, vindt dat je ‘moet’ vrijen. Dan draait de seksualiteit voornamelijk om het verwekken van kinderen en dat is toch een wat verwrongen motief.

Ideaal gesproken ontstaat seksuele begeerte uit liefde tot elkaar en is een mooi gevolg hiervan dat er een zwangerschap uit kan volgen. Die zwangerschap is dan het gevolg, niet het doel. Naarmate die zwangerschap echter langer uitblijft, dreigt het echter een doel op zich te worden. De seksuele daad wordt dan een techniek, een ‘kunstje’, om (menselijkerwijze gesproken) een kind te verwekken. En forceren, zeker ook op dit gebied, leidt vaak tot mislukken. De lichamelijke verkramping die hierbij bij een vrouw kan optreden, maakt de seksuele daad ook nog eens tot iets pijnlijks. Dat staat dan wel in schril contrast tot het oorspronkelijke liefdesspel en zal er toe leiden dat het steeds meer een ‘actie’ wordt waar met name de vrouw tegenop ziet. Het hoeft geen verwondering te wekken dat in zo’n context het krijgen van kinderen zijn doel voorbij schiet.

Je ziet hierbij nogal eens gebeuren dat, wanneer een stel deze ‘pogingen’ heeft opgegeven en de kinderloosheid heeft geaccepteerd, soms zelfs een adoptieprocedure is gestart of heeft doorlopen, de vrouw opeens toch zwanger wordt. Een illustratie van de ‘onvruchtbare pogingen’ die blokkerend hebben gewerkt op een spontane zwangerschap. Ik wil hiermee trouwens niet suggereren dat dit bij jullie het geval is, daarvoor ken ik jullie situatie onvoldoende.

Je schrijft er al over en het is een zaak die zeker niet onderschat moet worden: de druk van de omgeving die veroorzaakt wordt door een al te duidelijk uitgesproken verwachtingspatroon. Ik kan met je meevoelen dat hier een ongewenste invloed van uitgaat. Ik denk dat het beter zou zijn dat je ouders de vragen die hen bereiken omtrent jullie kinderloosheid, bewust niet met jullie delen. “De wijze spreekt een woord ter rechter tijd” en dat houdt soms ook het niet-spreken in, hoe moeilijk voor hen misschien ook. Het is logisch dat zij willen delen in jullie zorgen en wellicht vragen naar het stadium waarin jullie je bevinden (onderzoeken, alternatieven). Dat is mee-leven. Het doorgeven van suggestieve vragen van anderen doet jullie geen goed en als ouders streef je toch het welzijn van je kinderen na. Maar dan moet je dit in alle voorzichtigheid wel aankaarten.

Je schrijft: “We zitten nu in een proces waarin we een keuze moeten maken voor IVF.” Misschien ben ik een beetje naïef, maar hoezo “moeten”? Dat suggereert dat er geen andere keuze is. Allereerst is een periode van 3,5 jaar getrouwd zijn zonder zwangerschap wel een behoorlijke tijd, maar ook weer niet extreem lang. Ik begrijp dat jullie het één en ander op het gebied van vruchtbaarheid al hebben laten onderzoeken en er zo’n beetje zeker van zijn dat een spontane zwangerschap onwaarschijnlijk is. Maar aan de andere kant weten jullie dat laatste ‘pas’ anderhalf jaar.

Het gebruik van het begrip “moeten” doet daarom een paar dingen vermoeden:

-jullie zijn wellicht op latere leeftijd getrouwd, en denken: “een slimme meid krijgt haar kinderen op tijd”; kortom: er rest nog maar weinig tijd waarin je (op welke wijze dan ook) bevrucht zou kunnen (of willen) worden;

-het geeft in elk geval aan dat je je ergens toe gedrongen voelt; misschien voel je je wel achterblijven bij de ‘trend’ van kind krijgen zoals die in de naaste familie-omgeving speelt;

-het lijkt alsof IVF de enige keuze is; adoptie of het accepteren van kinderloosheid zijn ook alternatieven. Ik heb de indruk dat, juist door de geforceerdheid die uit je vraag speelt, het hele denk- en beslissingsproces bij jullie samen en/of bij jou persoonlijk nog onvoldoende is uitgekristalliseerd;

-jullie situatie is al zoverre gedetailleerd in kaart dat er geen andere mogelijkheden zijn om bevrucht te worden dan via IVF? Soms kan bijvoorbeeld met een eenvoudige ingreep (via een kijkoperatie) de doorgankelijkheid van de eileiders bevorderd worden...  (hierbij ga ik er even van uit dat de ‘haper’ bij jou zit; het is ook maar één van de alternatieven).

Je schrijft dat het krijgen van kinderen via de natuurlijke weg voor jullie zo goed als onmogelijk is. Dat was dus, als ik het wel heb, reeds na twee jaren van jullie huwelijk duidelijk. Ik ga er van uit dat het hier een anatomisch aspect betreft (dat lijkt me het meest voor de hand liggend, maar hoeft natuurlijk niet zo te zijn).

Je noemt het zelf terecht een heftig onderwerp, waar allerlei emoties bij komen kijken.
Inderdaad, want al snel lijkt het voor de hand te liggen: als het niet via de natuurlijke weg kan, dan moet(!) het maar via IVF. Als een bijna vanzelfsprekende tweede keus. Maar is dat wel zo vanzelfsprekend? Hier komen allerlei morele en pastorale aspecten bij kijken. Ik noem er, wellicht ten overvloede, enige:

-Moeten wij onze kinderloosheid zien als door God gewild, of mogen wij ook middelen of technieken gebruiken om op een andere manier tot een zwangerschap te komen?

-Hoe ver mogen wij gaan als we besluiten om toch op een ‘minder natuurlijke’ manier een zwangerschap proberen te bewerkstelligen?

-Om eicellen te krijgen moet eerst het eirijpingsproces hormonaal geforceerd worden. Als je bijv. het standpunt hebt dat je jezelf niet ziek mag maken (denk aan het argument dat gebruikt wordt tegen inenten) dan verkeer je hierbij in een spanningsveld. Dat geldt dan ook voor het met hormonen rijp maken van het baarmoederslijmvlies om een goede innestelingsconditie voor de bevruchte eicel te creëren.

-Vaak wordt bij IVF een veelvoud aan eicellen ‘geoogst’ en bevrucht, om daaruit dan een selectie van 1 of 2 bevruchte eicellen te maken. De ‘rest’ wordt ingevroren of weggegooid. Die ‘rest’ betreft dan wel een aantal prille levende wezentjes! Ik neem aan dat je dat principieel onverteerbaar vindt. Het alternatief is om direct bij aanvang van het IVF-traject duidelijk te maken dat je wilt dat er maar 1 of 2 eicellen worden geoogst en dat die dan ook alleen worden bevrucht en geïmplanteerd in de baarmoeder.
 
-De bevruchting vindt plaats in een ‘reageerbuis’ onder het wakend oog van een laborant; het kan zijn dat je dat toch wel vindt wringen met de passage uit psalm 139 waarin alleen God onze ongevormde klomp aanschouwd heeft. Anderzijds moeten we oppassen voor een al te letterlijke verband tussen een duizenden jaren geleden opgeschreven geloofsuiting en een moderne techniek... Hoe dan ook, het kan wellicht ook wel zo geregeld worden dat er wel menging van eicellen en zaadcellen plaatsvindt zonder dat de resultaten hiervan worden gecontroleerd. De kans op een succesvolle procedure zal dan waarschijnlijk wel kleiner zijn.

-Om aan zaadcellen te komen, moet er wel een zaadlozing buiten jullie lichamelijke vereniging plaatsvinden. Ook dat kan een ongemakkelijk (schuld)gevoel geven...

Bovenstaande aspecten noem ik niet om jullie te ontmoedigen, maar ik denk wel dat je in alle eerlijkheid de knelpunten onder ogen moet zien en voor jezelf, elkaar, maar vooral ook voor de Heere, de genomen besluiten moet kunnen verantwoorden.

Je ervaart dat er nog een behoorlijk taboe op het onderwerp rust. Dat is wellicht sterk afhankelijk van de (kerkelijke) omgeving waarin je verkeert. Helaas wordt het onvruchtbaar-zijn nog wel eens als straf van God gezien. Hierbij lijkt er een parallel getrokken te worden tussen een bepaalde zonde en de straf die tijdens het leven opgelegd wordt. Vooral in het Oude Testament was deze gedachte gangbaar. In het Nieuwe Testament zie je dat de Heere Jezus duidelijk afrekent met deze gedachtegang. Bijvoorbeeld bij mensen die blindgeboren of verlamd zijn, laat Hij duidelijk merken dat “noch hij, noch zijn ouders hebben gezondigd...”

Taboes, zijn die er alleen in jullie omgeving, of heb je zelf ook moeite om er over te spreken? Tegenwoordig zijn predikanten en wijkouderlingen doorgaans laagdrempelig bereikbaar via email. Het is misschien een idee om het gebrek aan medeleven met ongewild kinderloze echtparen op deze wijze eens aan te kaarten. Beter is het om dit in een rechtstreeks gesprek te doen, maar omdat het blijkbaar moeilijk bespreekbaar is, zou dit een begin kunnen zijn. Huisbezoek lijkt me een uitgelezen gelegenheid om hierover in alle teerheid te beginnen. Of het moet zijn dat zelfs dan die geborgenheid er niet is. Het feit dat je met je probleem naar Refoweb gaat, kan een veeg teken zijn.

Zoals je merkt: het geven van adviezen en denkrichtingen blijft moeilijk, zowel in het geven als in het ontvangen, als je elkaar niet kent. Misschien heb ik aan bepaalde woorden of uitdrukkingen van jou een verkeerde lading gegeven.Toch hoop ik dat je iets hebt gehad aan dit uitgebreide antwoord. Als er nog aanvullende informatie of advies nodig is, hoor ik dat graag.

Johan Boeijenga

Dit artikel is beantwoord door

J. Boeijenga

• Geboortedatum:
  26-05-1958
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Nunspeet
• Status:
  Actief

72 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven