Uiteenlopende scheppingsverhalen
Ds. B. de Romph | 36 reacties | 24-01-2013| 10:07
Vraag
Het lijkt erop dat het scheppingsverhaal van Genesis 1 het scheppingsverhaal van Genesis 2 tegenspreekt. Zo wordt er bijvoorbeeld in Genesis 1 gezegd (tegen Adam en Eva) dat de mens zich over de aarde moet verspreiden. In Genesis 2 wordt de mens in de hof van Eden geplaatst met als opdracht die te bebouwen en te bewaren (wat zich niet laat combineren met het verspreiden over de aarde). Wat moest de mens nu doen?
Antwoord
Beste vraagsteller,
Velen menen in de eerste twee hoofdstukken van Genesis een tegenstrijdigheid aan te treffen. Zij gaan er vanuit twee uiteenlopende scheppingsverhalen in Gen. 1 en 2 aan te treffen. Schriftcritici gaan er vanuit dat hier twee verschillende scheppingsverhalen gegeven worden. Schriftkritiek gaat er vanuit, dat de Bijbel een menselijk boek is.
Er deden in die tijd verschillende scheppingsgeschiedenissen de ronde en een van die is het bijbelse scheppingsverhaal. Zo is er ook een Babylonisch scheppingsverhaal, waarop de islam teruggrijpt. De Bijbel is volgens hen een menselijk boek, waarin fouten staan en wat onderhevig is aan menselijke zwakheden. De islam beweert, dat het Babylonische scheppingsverhaal het oudste is en dat de bijbelschrijvers dat oude scheppingsverhaal in de Bijbel hebben opgenomen. Eerder valt te denken, dat het andersom is. De beschrijving van de schepping van hemel en aarde is vanuit de Bijbel bekend geworden en is door andere godsdiensten overgenomen. Het scheppingsverhaal wordt opgevat als een mythe, een verhaal dat niet in werkelijkheid gebeurd is. Het wil alleen maar aangeven, wat de oorsprong van deze aarde is. Het is een strijd tussen de goden en de oppergod behaalt de overwinning. Het is een strijd tussen goed en kwaad, tussen de duivel en God en uiteindelijk heeft het goede, of om het met andere woorden te zeggen God, de overwinning behaald.
Wij geloven in het geïnspireerde Woord van God. Zeker, de Bijbel is door mensen geschreven. Maar deze bijbelschrijvers waren mensen die als instrumenten door de Heilige Geest gebruikt werden om de woorden Gods op te tekenen. "Al de Schrift is van God ingegeven en is nuttig tot lering, tot weerlegging, tot verbetering, tot onderwijzing die in de rechtvaardigheid is" (2 Tim. 3:16) en "Heilige mannen, door de Heilige Geest gedreven, hebben ze gesproken"(2 Petr. 1:21). Al de Schrift van A tot Z, van Genesis tot Openbaring. Ook de scheppingsgeschiedenis behoort tot het geïnspireerde Woord van God. Dat er verschil is tussen Gen. 1 en Gen. 2 is duidelijk, maar het spreekt elkaar niet tegen. Op beide manieren wordt de schepping van hemel en aarde in deze hoofdstukken beschreven alleen met andere woorden. Dat doen wij ook wel. En als je twee predikanten over eenzelfde tekst hoort preken, kan het heel anders zijn, maar daarom is het nog niet tegenstrijdig. Het wordt dan vanuit verschillende gezichtshoeken belicht.
In Gen. 1 wordt de schepping in chronologische volgorde verhaald. De Bijbelschrijver geeft de volgorde aan van de scheppingsdagen. Hij vermeldt wat God op de verschillende dagen geschapen heeft. De eerste dag, de tweede dag tot en met de derde dag. Er zit in de scheppingsdagen een parallel tussen de eerste en de vierde dag; tussen de tweede en de vijfde dag een tussen de derde en de zesde dag. Op de eerst dag schiep God het licht, op de vierde dag de lichtdragers, de zon, maan en sterren. Op de tweede dag heeft hij de dampkring ingericht en op de vierde dag heeft hij de vogels gegeven in de lucht en de vissen in de zee. De derde dag heeft Hij het droge voortgebracht en op de zesde dag de dieren en het menselijk geslacht. En op de zevende dag heeft God gerust van de werken van Zijn handen en heeft Zich verlustigd in hetgeen Hij gemaakt had en het was zeer goed.
En in Gen. 1 gaat de bijbelschrijver uit van de schepping van de mens. God plaatste de eerste mens in de hof van Eden, die nog tot ontplooiing moest komen. Adam en Eva kregen de opdracht om de aardbodem te bebouwen. Maar dat neemt niet weg dat de eerste mens ook voor nageslacht zou moeten zorgen. De aarde moest vervuld worden. De mens moest zich vermenigvuldigen op de aarde, maar toen was alles nog paradijs. De heerlijkheid des Heeren vervulde de aarde, maar dat is veranderd toen de zonde kwam. Ik zie niet in, dat dit twee verschillende scheppingsverhalen zijn, maar twee verhalen die dezelfde gebeurtenis, namelijk de schepping van hemel en aarde, waarop de mens zou wonen, op verschillende wijze verwoorden.
"Wij kennen God door twee middelen. Ten eerste door de schepping, onderhouding en regering van de gehele wereld: overmits deze voor onzer ogen is als een schoon boek, in hetwelk alle schepselen, grote en kleinen zijn gelijk als letteren, die ons de onzienlijke dingen Gods geven te aanschouwen, namelijk Zijn eeuwige kracht en goddelijkheid. Ten tweede geeft hij Zich nog klaarder en volkomenere te kennen door Zijn heilig en Goddelijk Woord" (NGB art. 2).
Ds. B. de Romph
Dit artikel is beantwoord door
Ds. B. de Romph
- Geboortedatum:17-07-1940
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Noordeloos
- Status:Inactief
Bijzonderheden:
Ds. de Romph is op 24 juli 2019 overleden.
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Wees eens eerlijk. Twijfel jij nooit aan Gods woord? Ben je beter dan de profeten uit de Bijbel. Lees eens wat Habakuk tegen God zei, en Jeremia. En hoe zat het met Jakob en zijn worsteling met God?
Daarnaast, zegt de Heidelbergse catechismus niet dat het geloof een "wetenschap" is? Geloven is geen gevoel, maar zeker een verstandelijk iets. Anders hadden wij Gods Woord niet gekregen.
Zeker, in principe horen we niet te twijfelen aan Gods woord, en daar mogen we van overtuigd zijn. Maar zijn wij niet allen mensen, geneigd tot het kwade? Waarom zouden we uiterlijk moeten negeren, wat we innerlijk voelen? Als we ons innerlijk negeren, kunnen we er ook niet tegen strijden.
Er zijn volgens mij veel betere en bemoedigendere antwoorden te vinden op dit soort vraagstukken, dan te zeggen dat je zo niet hoort te denken. Wij mensen zijn geschapen ook met hersenen, niet alleen ons hart.
Volgens mij spreken wij niet van "codexen" m.b.t. een bronnenhypothese, want dat is het, en meer niet. Ik wil niet zeggen dat het geen plausibele theorie is, maar toch. De theorie die jij nu noemt is afkomstig van ondere andere Julius Welhaussen. In de meer recente wetenschap wordt alles zo'n beetje gedateerd tijdens de ballingschap of zelfs het Perzische rijk. Want jawel, er heerst een tendens om alles maar zo laat mogelijk, dat wil zeggen steeds dichter naar onze jaartelling, te dateren. Ik heb met schriftkritiek altijd geleerd dat een vertaling of een kopie nooit eerder gedateerd kan worden dan het origineel, wat natuurlijk heel logisch is. Echter, sommige wetenshappers blijken dit te zijn vergeten... Op de theorie van Wellhausen zijn weer talloos veel uitzonderingen. Hermann Gunkel gaat bijvoorbeeld uit van een mondelinge traditie tussen 1800-1200 B.C. Umberto Cassuto heeft in zijn boek "the documentary hypothesis" gepoogd aan te tonen dat de hele bronnentheorie niet klopt. Veel recente wetenschappers zijn van mening dat de bronnentheorie niet meer valide is om de simpele reden dat er wel 6 Jahwisten konden zijn, en waarom niet bijvoorbeeld aannemen dat er 3 Elohisten zijn?
Het moge in ieder geval evident zijn dat de Bijbel in de loop der eeuwen wel eens wat aanpassingen heeft ondergaan. Zo hebben wetenschappers aangetoond dat de volgorde van Ezechiël wat veranderd is. Waarom? Om de simpele reden het relevant te laten zijn voor een nieuwe context! Daarmee is dus niet gezegd dat de zaken ten principale onwaar zijn, of dat de Bijbel onbetrouwbaar zou zijn.
Dan het punt van tegenstrijdigheid. In hoeverre het tegenstrijdig is, is nog maar de vraag. Ik ben nu bijvoorbeeld bezig met een exegese m.b.t. Genesis 11:1-9, jawel, de toren van Babel! Daarin lezen we dat de HEERE twee keer afdaalt. Dat klopt met onze moderne bril niet, en misschien hebben we nog wel gelijk ook. Maar denk je nu echt dat de schrijven van dit kleine verhaal niet door heeft gehad dat de HEERE in vers 5 afdaalt en in vers 7 ook? Ze waren toen echt niet achterlijk!
Kortom, deze zaken zijn zo gecompliceerd, we moeten er over blijven nadenken, maar tegelijkertijd moeten we ook weten dat onze kennis soms niet zo ver gaat. Hoe zouden wij er überhaupt uitkomen daar de wetenschappers er al amper uitkomen en de meningen ontzettend verdeeld zijn?
de site rondomdebijbel.nl (van Ned. Bijb. Genot.) is wel een heldere site die de huidige stand van de wetenschap laat zien. Of de boeken: Oud-Isrealitische & vroeg joodse literatuur van Vriezen & Van der Woude en Wie schreef de bijbel van Van der Toorn
De eindredactie of beter, het eind van het redactieproces is aan te wijzen. Op het moment dat "de Wet en de Profeten" als titel wordt gebruikt is er sprake van canoniciteit. En ligt (meestal) de tekst vast. Omdat de pentateuch uit verschillende bronnen bestaat die zijn samengevoegd, wordt van een redactieproces gesproken. Genesis 1 en 2 zijn al van verschillende "soorten" auteurs. (de een gebruikte Elohim, de ander JHWH, en weer een ander schreef de wetten) De Biijbelwetenschap gaat er vanuit dat dit redactieproces van de 10e- tot 6e eeuw bezig was.
de site rondomdebijbel.nl (van Ned. Bijb. Genot.) is wel een heldere site die de huidige stand van de wetenschap laat zien. Of de boeken: Oud-Isrealitische & vroeg joodse literatuur van Vriezen & Van der Woude en Wie schreef de bijbel van Van der Toorn
De eindredactie of beter, het eind van het redactieproces is aan te wijzen. Op het moment dat "de Wet en de Profeten" als titel wordt gebruikt is er sprake van canoniciteit. En ligt (meestal) de tekst vast. Omdat de pentateuch uit verschillende bronnen bestaat die zijn samengevoegd, wordt van een redactieproces gesproken. Genesis 1 en 2 zijn al van verschillende "soorten" auteurs. (de een gebruikte Elohim, de ander JHWH, en weer een ander schreef de wetten) De Biijbelwetenschap gaat er vanuit dat dit redactieproces van de 10e- tot 6e eeuw bezig was.
Verder is het een beetje jammer dat je mensen die het niet met jouw dogma eens zijn beschuldigd van dogmatigheid. Ik meen van mezelf dat ik opensta voor goede argumenten en dat ik mijn mening daar aan bijstel.
En verder vind ik de houding "Als je maar gelooft dat het klopt, dan klopt het ook" heel gevaarlijk. De mensen die je oproepen te stoppen met nadenken zijn nooit je vrienden.
Bedankt voor je uitleg mbt het redactieproces. Het is nu duidelijk wat je bedoelt: het samenstellen van de boeken. Dat houdt dus niet in dat de originele teksten inhoudelijk veranderd zijn en die kunnen dus alsnog veel ouder zijn dan teksten die we nu hebben.
Zo blijft staan dat het niet onomstotelijk bewezen is dat de Bijbelse genesis niet de oudste is.
(en Genesis 1 zelfs op het randje van 600)
Mag ik even opmerken dat ik nergens over een absolute waarheid heb gesproken? Ik had het over consensus in de wetenschap.
Excuses dat ik niet de gehele geschiedenis vertelt heb, maar dat doet er niet toe. Het conflict dat ik beschreven heb, is daadwerkelijk gebeurt, en de voorgeschiedenis voegt m.i. niet zoveel toe. Je hebt het daarnaast echter volkomen fout dat men in de 17e eeuw al van dualiteit spreekt. Je zal wel snel naar wikipedia zijn gevlucht, maar Huygens was van mening dat licht altijd een golf is, en Newton dat het altijd een deeltje was. Zij zaten in andere kampen. Pas in de 20e eeuw zijn de kampen eindelijk samengevoegd.
Daarnaast verkondig ik niet de houding "als je maar gelooft dat het klopt, dan klopt het ook " (ik ben het daar ook geeneens mee eens!!!). Ik concludeer dat mensen hier (net als jij nu) allang de conclusie hebben getrokken over iets of iemand, en vervolgens de geschikte argumenten gaan zoeken. Als je mijn uitspraken hier zou nagaan, zou je toch echt moeten concluderen dat mij houding is: we moeten samen naar de absolute waarheid zoeken en niet met halfbakken argumenten de ander proberen te overtuigen want dat staat de waarheidsvinding in de weg. Ik wil juist laten zien dat veel van de argumenten hier gaten bevatten en niet het absolute bewijs leveren terwijl dat wel gesuggereerd wordt.
Tenslotte vraag ik me af wat mijn dogma is. Ik weet het niet, maar misschien kun jij me dat even in de mond leggen?
Je eennalaaste zin is erg lastig om te begrijpen. Enerzijds geef je toe dat ook jij wel eens twijfelt, maar vervolgens kom je in tegenspraak met jezelf in mijn ogen (ik kan (en zal waarschijnlijk) het mis hebben): ongeacht of je nu zelf twijfelt of niet, moet je geloven dat God een waarmaker is van Zijn Woord (en dus niet twijfelen). Het hoort inderdaad zo te zijn, maar zelf is zulk een geloof niet op te brengen. Dat geloof wordt door God gegeven, en in Zijn woord zijn er voorbeelden genoeg (de profeten, (bijvoobeeld Habakuk, Jeremia), en de discipelen) dat dit geloof gegeven wordt, juist uit een worsteling met God, juist uit de twijfel, omdat in momenten van vertwijfeling mensen zichzelf klein maken, en openstaan voor hulp van buitenaf. Gezien deze voorbeelden uit de Bijbel zou ik zeggen, twijfel maar en leg het neer bij God, en Hij zal dan uitkomst geven. Je moet mensen geen schaamte aanpraten zodat ze uit een valse eerbiedigheid hun vragen niet meer bij God neerleggen. Dan komen de vragen onder ons mensen terecht en dan gaan wij ze beantwoorden, en vaak voldoet dat niet.
Je laatste vraag: "Geloof je dit dan wel zonder vragen?" vind ik nogal suggestief en lijkt een steek onder water.
Je houding lijkt vooral "het is dus niet geheel onmogelijk dat ik toch gelijk heb". Nee, inderdaad, dat is niet geheel onmogelijk, maar je lijkt verbaasd dat die houding mensen niet overtuigd.
Ikzelf heb geen enkele moeite met het idee dat wetenschap geen absolute antwoorden geeft. Dat ligt zo voor de hand dat ik niet bij elke bewering expliciet 'voor zover wij dat nu weten' ga zetten.
Ik ben het uiteraard niet eens met je conclusie dat mijn mening al vast staat. Ja, natuurlijk, door alle dingen die ik in de loop der jaren heb gelezen heb ik een mening. Maar kom met steekhoudende argumenten en dan stel ik die direct bij. Maar het argument "er is geen bewijs tégen mijn stelling, dus is die stelling waar" is uiteraard niet steekhoudend.
Voortschrijdend inzicht in de wetenschap is goed, overschrijdend inzicht niet, en dat behoort bestreden te worden. De wetenschap mag pronken met wat ze bewezen heeft, maar niet met wat niet bewezen is, en als toch beweerd wordt dat het wel bewezen, dan is het wetenschappelijk gezien alleen maar juist om die fouten aan te wijzen. En dat is hetgeen ik voor ogen heb. Ik probeer mensen kritisch te maken naar verkondiging van allerlei absolute waarheden door wetenschappers of theologen. We hebben een mond en hersenen gekregen (of geevolueerd zoals je wilt) om vragen te stellen, en dat recht blijft bestaan.
De Nieuw testamentische gemeente belijdt ;
In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden, dat geworden is.
- 1
- 2
