Ik voel me een slechte moeder

dr. J. van der Wal | 8 reacties | 24-07-2012| 10:00

Pas las ik de vraag over een moeder die last had van woede-aanvallen. In het antwoord daarop werd geadviseerd hulp te zoeken. Daar heb ik een vraag over. Ik ben ook zo'n moeder, tot mijn verdriet. Het is zo moeilijk de schuldgevoelens te verwerken. Ik heb het lang zelf geprobeerd op te lossen samen met mijn man, voor wie het in eerste instantie verborgen was. Want als hij er was kon ik weglopen als ik het aan voelde komen. Toch hebben wij een poosje terug besloten hier wel hulp bij te zoeken en dat ook gedaan. En waar wij nu tegenaan lopen is het volgende: wij durven niet aan te geven hoe het soms werkelijk gaat, uit angst voor maatregelen richting de kinderen. Wij hebben dit wel geprobeerd, maar er wordt door de therapeut en psycholoog op een manier gereageerd die voor ons bedreigend overkomt. Wij durven nu het echte probleem niet op tafel te leggen. Er wordt nog aan veel andere zaken gewerkt, maar dit was voor ons reden hulp te zoeken. Het ging ons om de verhouding tussen mij en de kinderen. Ook heb ik ontzettend veel last van bepaalde dingen die gebeurd zijn. Ik voel me schuldig en heb het gevoel dat de kinderen er iets aan overgehouden hebben (geestelijk dan). Er zijn tijden dat het goed gaat, maar het kan ineens zijn dat er een gebeurtenis bovenkomt die alles weer onderuit haalt. Het is zelfs zo dat mijn man de meeste dingen niet weet. Ik heb het gevoel dat als ik dit niet allemaal een plekje kan geven en af kan sluiten, dit altijd tussen mij en mijn kinderen in blijft staan. Het komt altijd boven. "Ja maar toen heb je dit gedaan of dat gezegd"... Ik voel me een zeer slechte moeder. Eigenlijk is het onmogelijk om voor deze problemen hulp te zoeken. Als je echt eerlijk bent worden er maatregelen genomen (zijn wij bang). Als je het genuanceerd op tafel legt wordt het weggewuifd met opmerkingen als: "Elke moeder is wel eens boos", of: "Je wilt veel te perfect zijn." Ik denk dan meteen weer: laat ook maar zitten. Wat moet ik hiermee ? Ik vind het heel dubbel. Je vraagt zelf hulp omdat je merkt dat het niet goed gaat. Aan de andere kant proef je gelijk een 'agressieve' houding als je er over begint. Op wat voor manier moet je hier dan hulp voor zoeken?

Dit is geen eenvoudige vraag om te beantwoorden via deze rubriek. Eigenlijk geldt dat voor heel veel vragen. Het zijn immers veelal geen vragen om informatie, die in een enkele reactie afdoende beantwoord kunnen worden. Ook deze vraag is meer een zoeken naar een uitweg in een doolhof. Dan heb je niet zoveel aan een wegwijzer die een richting aangeeft, maar je hebt behoefte aan een gids. Iemand die de weg tot het einde met je mee gaat. Zo'n gids kan ik niet zijn.

Op zijn best kan ik enkele overwegingen aanreiken om zelf te komen tot besluiten die verantwoord zijn. Daar gaat het m.i. allereerst om: hoe kunt u verantwoordelijkheid nemen voor de situatie in uw gezin. Verantwoordelijkheid nemen betekent: onder ogen zien wat er werkelijk aan de hand is en vervolgens daarnaar handelen in uw verantwoordelijkheid als vrouw van uw man en moeder van uw kinderen.

Eerst dat onder ogen zien van wat er echt aan de hand is. Uit wat u daarover zegt, krijg ik het gevoel dat u nog voorzichtig bent in de beschrijving daarvan. U schrijft over woede-aanvallen. En over "bepaalde dingen die gebeurd zijn. Ik voel me schuldig en heb het gevoel dat de kinderen er iets aan overgehouden hebben (geestelijk dan)." Wat dat concreet inhoudt, maakt u niet duidelijk. U zegt verder dat u bang bent voor maatregelen, als wel bekend wordt wat zich heeft afgespeeld.

Dat leidt met elkaar tot een vermoeden van mishandeling. Immers, als dat aan de orde is, kan in het uiterste geval besloten worden tot onder toezichtstelling van kinderen en gedwongen hulpverlening. Dat zijn zeer ingrijpende maatregelen en het is zeer te begrijpen dat ouders daar bang voor zijn. Tegelijk zegt u dat u veel schuldgevoelens hebt over wat er gebeurd is. Verder zegt u nog: "Het is zelfs zo dat mijn man de meeste dingen niet weet."

Als het gaat om het onder ogen zien van wat er werkelijk aan de hand is, krijg ik de indruk dat dit nog maar beperkt het geval is. U bespreekt het immers niet in alles met uw man en ook niet met de kinderen en de hulpverlening. Daarmee blijft er voor u zelf en hen een isolement in stand. Binnen dat isolement is iedereen eenzaam en kan weinig of niets doen met de eigen pijn en vragen. U loopt met grote schuldgevoelens rond en kunt die niet echt delen met anderen. De kinderen hebben hun ervaringen, maar kunnen er niet mee terecht bij u als ouders en bij anderen. Dat laatste is voor hen een taboe en te bedreigend. En ook uw man kan weinig met hetgeen hij mee maakt.

U kunt geen effectieve stappen zetten, zonder dit isolement open te leggen en daarmee echt onder ogen te gaan zien wat er aan de hand is. Daarvoor is het echt noodzakelijk dat u spreekt met uw man en kinderen. Ook hun ervaringen zijn nodig om een beeld te krijgen van de situatie en hoe zij die ervaren. Het zal tijd kosten om dat echt duidelijk te krijgen.

Uw angst om te praten is duidelijk: als de situatie echt op tafel komt, kunnen er maatregelen volgen zoals ik hiervoor noemde. Dat is -begrijpelijk- uw dilemma en onmacht. Dit vraagt om een keuze. En kiezen doet u altijd. Een keuze voor voortzetting van de huidige ook voor u steeds moeilijker draagbare situatie, of een keuze om het isolement open te leggen, te  aanvaarden wat er aan de hand is en daar aan met elkaar en met hulp van anderen te gaan werken.

Beide keuzes hebben risico's. De eerste leidt tot voortgaande spanningen, meer leed en schade voor ieder in het gezin, ook uzelf. Uw zelfbeeld zal steeds meer onder druk komen en de stap naar doorbreking van het isolement wordt steeds moeilijker. Vaak zie je dat het uiteindelijk toch gebeurt als kinderen volwassen worden, gaan merken wat er aan de hand was in het gezin en gaan praten. Vaak is het leed dan niet goed meer te herstellen.

De keuze om wel openheid van zaken te geven, kan leiden tot een crisis in het gezin en mogelijk zelfs onder toezichtstelling. Met alle gevolgen voor ieder in uw gezin en de relaties om u heen. Ook de sociale gevolgen kunnen zeer ingrijpend zijn. Ik zal dat zeker niet bagatelliseren.

Hoe die laatste keuzemogelijkheid uitpakt, is sterk afhankelijk van de vraag of er al dan niet sprake is van enige vorm van mishandeling of verwaarlozing. En van de vraag hoe u zich opstelt als ouders. Naarmate u meer bereid bent om open te zijn en samen mee te werken aan hulpverlening, zal de kans op herstel groter zijn en het hulpverleningstraject minder ingrijpend.

U zegt verder: "Als je echt eerlijk bent worden er maatregelen genomen (zijn wij bang). Als je het genuanceerd op tafel legt wordt het weggewuifd met opmerkingen als: "Elke moeder is wel eens boos", of: "Je wilt veel te perfect zijn." Ik denk dan meteen weer: laat ook maar zitten. Wat moet ik hiermee? Ik vind het heel dubbel. Je vraagt zelf hulp omdat je merkt dat het niet goed gaat. Aan de andere kant proef je gelijk een 'agressieve' houding als je er over begint. Op wat voor manier moet je hier dan hulp voor zoeken?"

Met name uw uitdrukking dat er op een "agressieve manier" wordt gereageerd als u begint over wat er echt aan de hand is, vraagt om bezinning bij u zelf. Ik denk dat als u echt open bent over wat er aan de hand is, hoe u daarmee worstelt en welke schuldgevoelens u daarover hebt, dat het met die agressie wel mee valt. Wel zal ook een hulpverlener zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en uit moeten zoeken wat er aan de hand is. Als blijkt dat er voor de kinderen te weinig veiligheid is, zal er ingegrepen moeten worden, totdat die veiligheid er weer is. Dat is, hoe ingrijpend ook, echter geen agressie, maar zorg. Voor de kinderen en ook voor u. Want u lijdt er zelf ook onder.

Tenslotte. Hoe zou u kunnen beginnen met het doorbreken van het isolement? Ik ken u en uw situatie onvoldoende om daarin een voor u passend advies te kunnen geven. Ik noem daarom alleen wat mogelijkheden.

Allereerst denk ik aan het gebed. God weet al lang wat er aan de hand is. Meer dan dat u zelf weet. Hij is een genadig God, groot van barmhartigheid en goedertierenheid. En Hij is nabij allen die Hem aanroepen in waarheid (Psalm 145:8 en 18). Stort uw hart voor Hem uit en vraag om zijn leiding en bescherming voor u en uw gezin.

Een andere opening is die naar uw man. Het zou goed zijn om hem alles te vertellen, ook de dingen die hij nog niet weet. Tegelijk kan dat op dit moment te moeilijke stap zijn en ook niet vrij van risico's. Kan hij daar mee om gaan? Ik kan daar uiteraard niets over zeggen.

Een derde mogelijk is dat u eerst gaat praten met een verstandig iemand. Bijvoorbeeld uw predikant, of iemand anders waar u vertrouwen in hebt. Die kan u helpen om vervolgens ook met uw man te praten en de stap naar de hulpverlening echt te maken. Ik zou willen aanbevelen dat u het pastoraat zeker in vertrouwen neemt. Want het verdere proces zal zijn tijd nodig hebben en zijn moeilijkheden kennen. Dan hebben u en uw gezin zeker ook in pastoraal opzicht de gids nodig waar ik het eerder over had.

Ook de stap naar hulpverlening lijkt me beslist nodig. Niet half, zoals u tot nu toe kennelijk gedaan hebt, maar in alle openheid.

Hoe eerder u het isolement van u en uw gezin open legt, hoe beter. Vanwege het feit dat de nodige begeleiding en hulp op gang kan komen en verdere schade voor u en uw gezin kan worden voorkomen. En omdat u dan aantoont naar uw man en kinderen en naar uzelf dat u ondanks alles gekozen hebt voor het belang van het gezin. Wat er ook gebeurd is: daar zullen ze u zeker dankbaar voor zijn.

Dat is wat ik u op dit moment kan voorleggen in het besef van de grote beperkingen die ik in de gegeven omstandigheden heb. Graag zal ik u en uw gezin in deze omstandigheden in het gebed brengen.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven