Mijzelf meer waarderen

dr. J. van der Wal | 1 reactie | 18-05-2012| 10:50

Aan dr. Van der Wal. Als tiende dochter in een gezin van elf kinderen heb ik mezelf aangewend mij aan mijn omgeving aan te passen. Ik heb nooit echt met mijn ouders kunnen spreken over mijn plek in het gezin en hoe alle gezinsomstandigheden mij gevormd hebben. Ik ben vaak opzoek naar bevestiging en doe me vaak anders voor dan ik ben, terwijl ik echtheid als zeer belangrijk zie. Mijn negatieve zelfbeeld heeft mijn inziens zijn oorsprong in het feit dat er weinig naar me omgezien is en het krijgen van straf in plaats van complimenten. Inmiddels ben ik getrouwd en weg van het ouderlijk huis. Ik geef ruimte aan het gevoel wat er altijd in mij geleefd heeft: het gevoel van overbodig en teveel zijn. Ik zie mezelf zo vaak mensen tevreden stellen, terwijl ik mijn eigen pad wil bewandelen. Ik ben eigenlijk de weg kwijt tussen wie ik als persoon echt ben en wanneer ik me best doe om me aan iedereen aan te willen passen. Ik wil leren daadwerkelijk naar mezelf te luisteren. Ik vind het namelijk een echte zoektocht naar wie ik zelf ben en wat ik mijzelf vanuit mijn oorspronkelijke zelfbeeld aangewend heb. Hoe leer ik mijzelf meer te waarderen en hoe geef ik ruimte wat er in mij leeft wat ik eerder niet de ruimte heb gegeven?

Hoewel de vraag maar weinig woorden bevat, is die veelomvattend. Het gaat immers over identiteit, verantwoordelijkheid tegenover God, de naaste en jezelf en de balans tussen dienen en ruimte nemen om te kunnen rusten, ontspannen en genieten. Dat is teveel om in één antwoord op deze site aandacht aan te kunnen besteden. Daar komt bij dat een antwoord op een vraag als deze nooit uit de verf kan komen, zonder een diepgaand gesprek. Laat ik toch een paar aanzetten mogen geven om zelf mee verder te gaan. Daarbij zal ik wat leestips geven, omdat ik heel goed besef dat mijn antwoord amper een begin is op een antwoord dat echt bij je situatie past.

Het eerste wat me opvalt, is dat je in staat bent om goed over jezelf na te denken en dat scherp te verwoorden. Dat is sterk, omdat dit helpt om moeilijke dingen van jezelf onder ogen te zien, te leren en jezelf te ontwikkelen. In deze situatie kan het echter ook lastig zijn. Dat heeft te maken het een ander punt dat uit deze vraag naar voren lijkt te komen, namelijk een zelfbeeld dat onder druk staat. Als je vanuit een negatief zelfbeeld nadenkt over jezelf is het risico immers groot dat je eenzijdig de negatieve kanten van het leven belicht en daar somber en verdrietig van wordt. Het tellen van je zegeningen wordt dan moeilijk, terwijl dat van heel groot belang is.

Een complicatie in je situatie is dat je spreekt over ervaringen in je jeugd die je hebben gevormd. Het gaat dan over je ervaring dat er weinig aandacht voor je was en dat aandacht vooral werd gegeven in de vorm van straf. Voor de een spelen dergelijke ervaringen een grotere rol dan de ander. Dat hangt van de persoonlijkheid af. Een onafhankelijk persoon kan zich daar gemakkelijker van distantiëren dan iemand die anderen meer nodig heeft. Voor jou zijn die ervaringen uit je jeugd kennelijk zo bepalend geweest dat je voor jezelf de relatie legt met je huidige gevoelens van overbodigheid. De oorsprong in langdurige ervaringen in de jeugd betekent dat de minderwaardigheidsgevoelens diep zitten en dus niet zo gemakkelijk zijn te veranderen.

Het probleem is onderdeel geworden van de kern van je persoon; van je identiteit. Je zegt immers dat je de weg kwijt bent als het gaat over wie je als persoon echt bent en hoe je voordoet als je je best doet om je aan je omgeving aan te passen. Ook deze effecten op je identiteit maken het tot een een flink probleem. Een paar aandachtspunten om hiermee een volgende stap te kunnen zetten.

Het eerste is: neem de tijd en richt je op kleine stapjes! Wat in de loop van veel jaren is gegroeid en zich stevig in je heeft genesteld, laat zich niet gemakkelijk en snel veranderen. Het gaat ook niet zo zeer om de snelheid of de grootte van verandering, maar om het creëren van een beweging ten goede en die gaande proberen te houden. Dit is een erg belangrijk principe om niet teleurgesteld te raken bij het werken aan jezelf.

Het tweede advies gaat over het werken aan je zelfbeeld. Dat doe je door voor jezelf na te gaan waar je wel en niet tevreden over bent en die waarderingen te toetsen bij anderen. De psychologe Wil Doornebal gaat hier concreet op in in hoofdstuk zes van haar boekje dat helemaal over dit onderwerp gaat: "Leven met jezelf en anderen."

Praten met een ander over deze kwetsbare zaken is natuurlijk niet gemakkelijk. Tegelijk is het de enige manier om te leren evenwichtig te kijken naar jezelf en je zelfbeeld te leren corrigeren. Ik hoop dat je vertrouwde mensen in je omgeving hebt die daarvoor open staan. Overigens hoef je zo'n gesprek niet meteen heel breed en diep te voeren. Je kunt ook een enkel punt dat je bezig houdt, inbrengen en vragen of de ander dezelfde kijk op jouw heeft dan jezelf. Doe dat ook weer niet te vluchtig, anders heeft het geen zin. Vraag door en laat merken dat je een eerlijk antwoord erg waardeert. Je neemt iemand daarmee in vertrouwen en stelt jezelf kwetsbaar op. Dat roept respect op.

In de derde plaats wil ik wijzen op het belang van de omgang met God als het gaat over deze dingen. Vertrouw jezelf met alles wat je bezig houdt aan Hem toe. Leg heel concreet je vragen aan Hem voor, ook als het om deze dingen gaat. Als er dingen zijn, die tussen jou en God in staan om dat eerlijk te kunnen doen, belijdt die en vraag Zijn hulp in de strijd daartegen. Ons zelfbeeld verandert drastisch als we ons zien door de bril van het evangelie! Een boek dat daarbij kan helpen is bij voorbeeld 'Genezing  voor de ziel' door Mark Deckard. Ik denk in jouw geval vooral aan de eerste twee hoofdstukken. Het eerste gaat over Gods voorzienigheid in onze worstelingen. Het tweede over de genezende kracht van dankbaarheid en tevredenheid.  Het is mijn overtuiging dat we onze worstelingen, ook die jij in je brief noemt, alleen echt kunnen hanteren als we dat doen in het komen tot en volgen en leren van Hem. Er ligt hier wat dat betreft een grote en onvermoede schat!

Het voert te ver om nog in te gaan op de vraag hoe je om moet gaan met het tevreden stellen van anderen, waar je het het kennelijk ook moeilijk mee hebt. Het voorgaande biedt denk ik al meer dan genoeg stof om mee aan de slag te gaan.

Een volgende advies waar ik mee wil eindigen is meer gericht op het aspect van je identiteit. Als je wil leren wat er wel en niet bij je past, is het goed om zorgvuldig stil te staan bij wat je fijn vindt, of juist niet. Waar geniet je van? Waarvan juist niet? Laat dat ook weten aan de mensen waar je van houdt en die je vertrouwt. Durf op basis daarvan ook grenzen te stellen of juist vragen te stellen en je verlangen kenbaar te maken. Dat versterkt je identiteit. Ook hier zit een belangrijke bijbelse kant aan. Dick Keyes heeft daar een leerzaam boek over geschreven: "Achter je identiteit komen. Jezelf ontdekken als beelddrager van God." Hij eindigt zijn boek met een uitspraak van John Newton, de slavenhandelaar die na zijn bekering een dienaar van het Woord werd en die ik hier graag citeer: "Ik ben niet wat ik zou moeten zijn; ik ben niet wat ik zou willen zijn; ik ben niet wat ik hoop te zijn. Maar ik ben niet wat ik eens was; en door Gods genade ben ik wat ik ben."

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven