Leer van de uitverkiezing

Ds. G.A. van den Brink | 5 reacties | 12-08-2011| 17:22

Ik zou mijn vraag graag beantwoord zien door iemand die van harte calvinist is en dus de leer van de uitverkiezing; doodstaat van de mens; geen vrije wil; wedergeboorte pure genade van God, etc. erkent als bijbels.

Ik ben namelijk al een tijd aan het twijfelen over de uitverkiezing. Ik hoor altijd dat dat een troost is want anders wordt er niemand zalig. Maar ik kan dit niet rijmen met de liefde van God voor zondaren. Bijvoorbeeld: "Want alzo lief had God de WERELD dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gezonden heeft, opdat een ieder die in Hem gelooft het eeuwige leven heeft", Johannes 3:16. Er staat niet "Want alzo lief had God de UITVERKORENEN...". Als God zoveel van de wereld houdt, dan kiest Hij er toch niet een paar uit die zalig mogen worden en de rest heeft pech? En je hebt toch geen eigen verantwoordelijkheid als God alles al van eeuwigheid heeft vastgelegd? Mij komt die eigen verantwoordelijkheid altijd een beetje gemaakt over, want anders krijgen we lijdzame mensen...

Ik dacht dat de uitverkiezing een kleine steen was in de calvinistische leer, maar hoe langer ik er over nadenk, hoe meer ik tot de ontdekking kom dat als ik de uitverkiezing weghaal het hele bouwwerk in elkaar stort. Want sinds de zondeval zijn zondaren vijanden van God. Niemand vraagt naar Hem, maar God houdt zoveel van de wereld dat Hij Zijn Zoon stuurt die er nog een paar gaat redden. Maar als je de uitverkiezing weghaalt en de zondeval nog steeds zorgt voor dode zondaren, dan wordt er niemand zalig. Maar als je zegt dat je sinds de zondeval 'ziek' bent dan kun je nog wel uit jezelf naar God vragen (hoewel beperkt) en dat blijkt ook uit het feit dat een mens een religieus wezen is (uit onderzoek bewezen). En als je zegt dat je ziek bent sinds de zondeval, denk je ook anders over de vrije wil (die heb je dan) en over de verlossing (niet alleen Gods werk). En bovendien gaat het in de Bijbel ook vaak over dat wij moeten geloven in Jezus, zoals de bovenstaande tekst uit Johannes 3:16.

Willen wij niet teveel een waterdichte theologie, die vervolgens helemaal niet zo waterdicht is omdat alles tegen elkaar wordt uitgespeeld? De Bijbel is door talloze mensen gemaakt en kan dus ook niet waterdicht zijn...

Beste vragensteller,

Je hebt een aantal kritische vragen bij de visie op verkiezing en vrije wil, zoals je die tegenkomt in de prediking binnen de gereformeerde gezindte. Ik kan hier op Refoweb natuurlijk slechts beperkt op reageren. Wil je er meer over lezen, dan verwijs ik je naar het boek van W. J. van Asselt (et.al.), "Reformed Thought on Freedom, The Concept of Free Choice in Early Modern Reformed Theology".

Eerst maak ik drie opmerkingen vooraf:

1. De leer van de uitverkiezing is geen bedenksel van Calvijn of van het calvinisme. Het is ook uitvoerig te vinden in de Heilige Schrift, en doordacht sinds de Vroege Kerk (voornamelijk Augustinus) en in de Middeleeuwen (Thomas van Aquino, Johannes Duns Scotus). Zelfs ook Arminius leerde een dubbele predestinatie (uitverkiezing én verwerping)! De verkiezing kun je in het theologische denken niet overslaan. Wie zou zeggen dat God de toekomst niet kent en dat Zijn wil niet over alles gaat, neemt afstand van de leer van de Kerk van alle tijden.

2. Terecht zeg je dat er onderlinge verbanden zijn tussen de leer van de uitverkiezing, de vrije wil, de wedergeboorte, en de verlossing. Dat betekent niet dat ons denken ‘waterdicht’ moet zijn. Maar theologen zoeken wel naar coherentie. Ook jij wenst graag inzichtelijkheid en onderling verband. Je eigen voorstel om te spreken over "ziek" laat dat zien. Coherent spreken is nodig om begrijpelijk te zijn.

3. In je vraag lopen twee zaken dooreen: verkiezing en vrije wil. Het is niet zo dat de verkiezing automatisch de menselijke wilsvrijheid uitsluit. Adam had voor de zondeval een vrije wil; toch ging Gods voorkennis en predestinatie toen ook over alle dingen.


Nu je eigenlijke vragen. Ik ga eerst in op de uitverkiezing, daarna op de vrije wil.

Over de uitverkiezing:

4. De verkiezing is eeuwig. Dat betekent niet dat de verkiezing verleden tijd is, oneindig lang geleden al geschied (dat denken velen). De gereformeerde theologen stellen dat de eeuwigheid van God tegelijkertijd is met elk moment in de geschiedenis, zoals het middelpunt van een cirkel zich tot de omtrek verhoudt. De eeuwigheid is dus nu. Er is zodoende geen sprake van determinisme. Gods verkiezing is (een veelgebruikte vergelijking) als het idee dat een kunstenaar heeft van een kunstwerk. Dat idee is onmisbaar, maar maakt het kunstwerk niet noodzakelijk.

Over de vrije wil:

5. De gereformeerde theologie leert wel degelijk dat ieder mens een vrije wil heeft. Alleen: zonder bekering heb je een vrije wil tot het kwade. Je wilt de zonde vrijwillig. Je ongeloof is een vrijwillige keuze, geen noodlot. Je kiest het verkeerde alsof het iets goeds is. In de wedergeboorte blijft de wil vrij. Echter, door Gods genade ontstaat nu ook de mogelijkheid om het goede te kiezen. Vanaf dan kies je vrijwillig het goede. De Dordtse Leerregels zeggen dat je wil dan pas echt vrij is geworden (Dordtse leerregels III/IV, 16).

6. Jouw voorstel is om te spreken niet over een dode maar over een zieke wil. De gereformeerde theologie doet dat echter niet, omdat de Bijbel zo niet spreekt (Efeze 2:1-5). Daar komt nog bij: wie herstelt de beschadigde wil (ziek of dood)? Kan de wil zichzelf genezen? Nee, deze verandering en ombuiging mogen en moeten we aan God toeschrijven (Dordtse leerregels III/IV, 10). Er is een kracht van buiten nodig; onze eigen kracht schiet hier tekort.

7. De gereformeerde leer heeft, tenslotte, ook een heel mooie, bemoedigende kant. Áls je dan inderdaad niet meer het kwade maar het goede wil, dan is dat een blijk van Gods wedergeboorte en genade. Dan is het Gods werk in jouw hart. Het proces van wedergeboorte blijft een goddelijk geheim. Dat kunnen en behoeven we niet te doorgronden (Dordtse leerregels III/IV, 13). De uitwerking en het gevolg van die wedergeboorte kunnen we wel kennen: het geloof in de Heere Jezus Christus. De oproep tot geloof (Johannes 3:16) heeft dus wel degelijk zin. Het laat zien dat ons ongeloof eigen schuld is omdat we vrijwillig ongelovig zijn; en het laat zien dat wie gelooft, uitverkoren is en daarmee zeker van Gods eeuwige genade. Die troost kan een leer van een zieke wil je nooit bieden!

Met vriendelijke groeten,
Ds. G. A. van den Brink

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.A. van den Brink

• Geboortedatum:
  05-01-1974
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Apeldoorn
• Status:
  Actief

248 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven