Belangrijk detail uit de HSV

drs. L. B. C. Boot | Geen reacties | 06-06-2011| 08:14

Misschien kan iemand die bij de HSV betrokken is dit beantwoorden? Ik heb een vraag over een zeer belangrijk detail uit de HSV. De HSV heeft gelukkig ook hier en daar een correctie toegepast. Maar op, wat mij betreft, drie plaatsen is dat de verkeerde kant op gecorrigeerd. Op een aantal plaatsen komt de term voor die luidt: "Pisteos Iesou Christou." Letterlijk betekent dit, en daar zijn alle vertalers het over eens, "het geloof van Jezus Christus." Ik weet er niet helemaal het fijne van, maar het heeft iets met naamvallen te maken waardoor het niet het geloof IN, maar het geloof VAN Jezus betekent. De belangrijkste plaatsen zijn Gallaten 2:16, Romeinen 3:22 en Filipenzen 3:9 (de term komt vaker voor maar dan in een ander verband). Op deze drie plaatsen gaat het er om wat nu ten diepste mijn rechtvaardiging voor God is. En dat blijkt niet mijn geloof te zijn, maar dat van Jezus Christus, "namelijk de rechtvaardigheid, die uit God is...". In de Statenvertaling is dit dan ook zo blijven staan, want zeiden ze, de vertaling moet zo letterlijk mogelijk zijn. De HSV huldigt dat principe ook, maar heeft dit slechts één van de twee keer in Gallaten 2:16 zo vertaald. In Romeinen en Filipenzen is het zelfs helemaal niet zo gedaan. Nu zeggen de meeste theologen dat je deze term moet opvatten als, het geloof IN Jezus Christus. Ik ben dat niet met ze eens, maar eigenlijk doet dat niet er zake. Want als je letterlijk wilt vertalen moet je erkennen dat de SV dat in dit geval goed gedaan heeft. Ook de King James AV, die door de Statenvertalers gebruikt is, geeft dezelfde vertaling. Want het gaat er juist om dat de grondtekst zo letterlijk mogelijk wordt overgezet, de uitleg ervan is aan de dominee. Ik vind het daarnaast ook van heel groot belang dat dit op deze manier vertaald wordt. In de Nederlandse Geloofsbelijdenis zeggen wij ook dat, nauwkeurig gesproken, het niet ons geloof is dat ons zalig maakt, maar dat het geloof slechts het middel is waarmee wij het offer van Christus omhelzen. En dit zijn de enige plaatsen waar dat letterlijk terug gevonden kan worden. Daarnaast heb ik er ook nog wel een exegetische mening over. Want als het nou mijn geloof IN Jezus was dat mijn rechtvaardiging was, dan zou niet één gelovige het redden tot de hemel. Want als ik slechts geloof had als een mosterdzaadje dan zou ik tegen die kastanjeboom op de hoek zeggen, hef u op en verplaats u naar het Heerderstrand. En dat is, durf ik te zeggen, nog nooit iemand gelukt. En dus ben ik blij dat mijn behoud daar niet van af hangt. Slechts de gehoorzaamheid, ja de gehoorzaamheid tot de dood des kruises van Jezus Christus maakt mij aangenaam voor God. Maar ondanks die mening is het van belang een, jawel, ook leesbare, maar vooral zo letterlijk mogelijke vertaling te maken. Ik doe dan ook een dringende oproep om dit in de herziening aan te passen. Dán mag de herziening met recht als een ten volle betrouwbare vertaling gezien worden. Wat denkt u, is het mogelijk dat in werking te zetten?

Er is bezwaar aangetekend tegen het feit dat de HSV een Griekse genitivus soms met iets anders weergeven dan het voorzetsel “van”. De discussie concentreert zich rond vier teksten, nl. Romeinen 3:22,26 en Galaten 2:16,22.

Romeinen 3:22
SV - Namelijk de rechtvaardigheid Gods door het geloof van Jezus Christus, tot allen, en over allen, die geloven; want er is geen onderscheid.
HSV - namelijk de gerechtigheid van God door het geloof in Jezus Christus, tot allen, en over allen die geloven, want er is geen onderscheid.

Romeinen 3:26
SV - Tot een betoning van Zijn rechtvaardigheid in dezen tegenwoordigen tijd; opdat Hij rechtvaardig zij, en rechtvaardigende dengene, die uit het geloof van Jezus is.
HSV - Hij deed dit om Zijn gerechtigheid te bewijzen nu in deze tijd, opdat Hij, rechtvaardig als Hij is, ook hem rechtvaardigt die uit het geloof in Jezus is.

Galaten 2:16
SV - [Doch] wetende, dat de mens niet gerechtvaardigd wordt uit de werken der wet, maar door het geloof van Jezus Christus, zo hebben wij ook in Christus Jezus geloofd, opdat wij zouden gerechtvaardigd worden uit het geloof van Christus, en niet uit de werken der wet; daarom dat uit de werken der wet geen vlees zal gerechtvaardigd worden.
HSV - weten dat een mens niet gerechtvaardigd wordt uit werken van de wet, maar door het geloof van Jezus Christus. En ook wij zijn in Christus Jezus gaan geloven, opdat wij gerechtvaardigd zouden worden uit het geloof van Christus en niet uit werken van de wet. Immers uit werken van de wet wordt geen vlees gerechtvaardigd.

Galaten 3:22
SV - Maar de Schrift heeft het alles onder de zonde besloten, opdat de belofte uit het geloof van Jezus Christus aan de gelovigen zou gegeven worden.
HSV - Maar de Schrift heeft alles onder de zonde opgesloten, opdat de belofte uit het geloof van Jezus Christus aan de gelovigen gegeven zou worden.

In veel gevallen van genitieven kan eenvoudig volstaan worden met een weergave in het Nederlands met het voorzetsel “van”. Een constructie als de “rechtvaardigheid Gods” kan eenvoudigweg met “rechtvaardigheid van God” hertaald worden. En ook dan kan er meer dan één betekenis in het spel zijn. Gaat het om de rechtvaardigheid als eigenschap van God? Of heeft deze uitdrukking betrekking op de rechtvaardigheid van Gods kinderen die hen als verdienste van Christus toegeschreven wordt?
Wanneer het om het woord pistis “geloof” gaat ligt het wat moeilijker. De gemiddelde Nederlandse lezer zal de uitdrukking “het geloof van Christus” maar op één manier lezen: het geloof van Jezus Christus Zelf. Volgens sommigen is dat ook gewenst. Volgens hen kan hier sprake zijn van een genitivus subjectivus. Men betoogt dat het hier om het geloof van Christus Zelf zou kunnen gaan, dat deel uitmaakt van de gerechtigheid die Christus voor Zijn volk verworven heeft. Ons geloof blijft onvolmaakt, maar op grond van het volmaakte geloof van Christus kunnen Gods kinderen voor Hem bestaan.

Nu is deze uitleg op zich een mooie gedachte. We moeten ons echter wel afvragen of het theologisch gezien een juiste interpretatie is. Volgens de Gereformeerde theologie is het geloof de opgeheven hand waardoor de gelovige deel krijgt aan de zaligheid. Als we dan als christenen ook nog van het geloof van Christus (naast zijn andere weldaden) afhankelijk zijn, hoe krijgt een gelovige dan nog deel aan Christus? Natuurlijk blijft het geloof een gave van God, maar het gaat dan wel in de eerste plaats om het geloof in Christus.

Laten we de feiten eens op een rijtje zetten. Wat willen de statenvertalers in deze verzen zeggen? De kanttekeningen bij Romeinen 3:22,26 geven geen uitsluitsel. Die bij Galaten 2:16,22 wel. Bij 2:16 lezen wij: Dat is, als wij met een oprecht en levend geloof de gerechtigheid van Christus aannemen. Bij 2:22 vinden wij de volgende kanttekening: Dat is, door het geloof in Christus, als door een werktuig, waarmede de beloofde zegening aangenomen wordt. In beide gevallen gaat het dus wel degelijk om het geloof in Christus.
 
In de bijbelverklaring van Patrick, Polus en Wels (Nederlandse editie van 1753) vinden we bij de geciteerde teksten uit Romeinen en Galaten steeds de uitleg: geloof in Jezus Christus. Voorbeeld: “die uyt den geloove Jesu is: of die in Jezus gelooft (Rom. 3:26). Ook bij Galaten 2:16 en 3:22 wordt nadrukkelijk gezegd: “door het geloove Jesu Christi: d.i. door te geloven in Christus.  M.a.w. ‘het geloof van Jezus’ wordt steeds opgevat als een genitivus objectivus.  Ook Matthew Henry, in zijn commentaar bij Romeinen 3, deelt deze mening. Luther schrijft in zijn commentaar op de brief aan de Galaten, op 2:16:  “Opdat wij uit het geloof in Christus zouden gerechtvaardigd worden” en op 3:22: “opdat de belofte uit het geloof in Jezus Christus enz.”
 
In een oudere Engelse commentaar op de Romeinenbrief (Alfred E. Garvie, Romans, Edinburgh / London s.d. 1920?) wordt de uitdrukking ‘faith of Jesus Christ’ uitvoerig besproken. De eindconclusie is, dat de interpretatie als genitivus subjectivus in Rom. 3 ‘inadmissible’ is en daarom ‘must be held improbable’. 

Ten slotte, leerzaam is ook wat dr. Herman Bavinck schrijft in zijn Geref. Dogmatiek, IV, (4e druk 1930) blz. 167. In een zeer uitvoerige noot gaat hij in op de exegese van ‘ek pisteoos Iesou’ (in Rom. 3:26). In de 19e eeuw is daar een felle strijd over gevoerd. Hij toont overtuigend aan, dat hier sprake is van een genitivus objectivus.

We kunnen ons echter niet tot deze vier verzen beperken. We moeten het hele scala aan beschikbare teksten bekijken. Hieronder staat alle verzen waar we het woord pistis “geloof” tegenkomen, gevolgd door een genitivus. Laten we ze even doornemen en zien wat hier bedoeld wordt en  of het mogelijk is om hier de Griekse genitivus in het Nederlands met “van” weer te geven.
Markus 11:22
TR - κα? ?ποκριθε?ς ?ησο?ς λ?γει α?το?ς, ?χετε π?στιν Θεο?.
SV - En Jezus, antwoordende, zeide tot hen: Hebt geloof op God.
HSV - En Jezus antwoordde en zei tegen hen: Heb geloof in God.

Opmerking: Hier gebruiken zelfs de statenvertalers de genitivus niet. Wel staat er iets in de KT: Grieks, hebt het geloof Gods; dit is, hetwelk vastelijk steunt en vertrouwt op God en Zijne beloften. Het gaat hier duidelijk om een genitivus objectivus.

Romeinen 3:22
TR - δικαιοσ?νη δ? θεο? δι? π?στεως ?ησο? Χριστο? ε?ς π?ντας κα? ?π? π?ντας το?ς πιστε?οντας? ο? γ?ρ ?στιν διαστολ??
SV - Namelijk de rechtvaardigheid Gods door het geloof van Jezus Christus, tot allen, en over allen, die geloven; want er is geen onderscheid.
HSV - namelijk de gerechtigheid van God door het geloof in Jezus Christus, tot allen, en over allen die geloven, want er is geen onderscheid.

Romeinen 3:26
TR - ?ν τ? ?νοχ? το? θεο?? πρ?ς ?νδειξιν τ?ς δικαιοσ?νης α?το? ?ν τ? ν?ν καιρ?, ε?ς τ? ε?ναι α?τ?ν δ?καιον κα? δικαιο?ντα τ?ν ?κ π?στεως ?ησο?.
SV - Tot een betoning van Zijn rechtvaardigheid in dezen tegenwoordigen tijd; opdat Hij rechtvaardig zij, en rechtvaardigende dengene, die uit het geloof van Jezus is.
HSV - Hij deed dit om Zijn gerechtigheid te bewijzen nu in deze tijd, opdat Hij, rechtvaardig als Hij is, ook hem rechtvaardigt die uit het geloof in Jezus is.

Opmerking: Dit zijn twee van de betwiste passages waar het in deze bespreking om gaat. De KT helpen ons niet verder.

Romeinen 4:16
TR - Δι? το?το ?κ π?στεως, ?να κατ? χ?ριν, ε?ς τ? ε?ναι βεβα?αν τ?ν ?παγγελ?αν παντ? τ? σπ?ρματι, ο? τ? ?κ το? ν?μου μ?νον, ?λλ? κα? τ? ?κ π?στεως ?βρα?μ, ?ς ?στιν πατ?ρ π?ντων ?μ?ν -
SV - Daarom is zij uit het geloof, opdat zij naar genade zij; ten einde de belofte vast zij al den zade, niet alleen dat uit de wet is, maar ook dat uit het geloof Abrahams is, welke een vader is van ons allen;
HSV - Daarom is het uit het geloof, opdat het zou zijn naar genade, met als doel dat de belofte zeker zou zijn voor het hele nageslacht, niet voor dat uit de wet alleen, maar ook voor dat uit het geloof van Abraham, die een vader is van ons allen,

Opmerking: Dit is de enige passage waar het ongetwijfeld om een genitivus subjectivus gaat.

Galaten 2:16
TR - ε?δ?τες ?τι ο? δικαιο?ται ?νθρωπος ?ξ ?ργων ν?μου, ??ν μ? δι? π?στεως ?ησο? Χριστο?, κα? ?με?ς ε?ς Χριστ?ν ?ησο?ν ?πιστε?σαμεν, ?να δικαιωθ?μεν ?κ π?στεως Χριστο?, κα? ο?κ ?ξ ?ργων ν?μου? δι?τι ο? δικαιωθ?σεται ?ξ ?ργων ν?μου π?σα σ?ρξ.
SV - [Doch] wetende, dat de mens niet gerechtvaardigd wordt uit de werken der wet, maar door het geloof van Jezus Christus, zo hebben wij ook in Christus Jezus geloofd, opdat wij zouden gerechtvaardigd worden uit het geloof van Christus, en niet uit de werken der wet; daarom dat uit de werken der wet geen vlees zal gerechtvaardigd worden.
HSV - weten dat een mens niet gerechtvaardigd wordt uit werken van de wet, maar door het geloof van Jezus Christus. En ook wij zijn in Christus Jezus gaan geloven, opdat wij gerechtvaardigd zouden worden uit het geloof van Christus en niet uit werken van de wet. Immers uit werken van de wet wordt geen vlees gerechtvaardigd.

Galaten 3:22
TR - ?λλ? συν?κλεισεν ? γραφ? τ? π?ντα ?π? ?μαρτ?αν, ?να ? ?παγγελ?α ?κ π?στεως ?ησο? Χριστο? δοθ? το?ς πιστε?ουσιν.
SV - Maar de Schrift heeft het alles onder de zonde besloten, opdat de belofte uit het geloof van Jezus Christus aan de gelovigen zou gegeven worden.
HSV - Maar de Schrift heeft alles onder de zonde opgesloten, opdat de belofte uit het geloof van Jezus Christus aan de gelovigen gegeven zou worden.

Opmerking: Dit zijn twee van de betwiste passages waar het in deze bespreking om gaat. Voor wat de KT zeggen, zie boven.

Filippenzen 3:9
TR - κα? ε?ρεθ? ?ν α?τ?, μ? ?χων ?μ?ν δικαιοσ?νην τ?ν ?κ ν?μου, ?λλ? τ?ν δι? π?στεως Χριστο?, τ?ν ?κ θεο? δικαιοσ?νην ?π? τ? π?στει?
SV - En in Hem gevonden worde, niet hebbende mijn rechtvaardigheid, die uit de wet is, maar die door het geloof van Christus is, [namelijk] de rechtvaardigheid, die uit God is door het geloof;
HSV - en in Hem gevonden word, niet met mijn rechtvaardigheid, die uit de wet is, maar die door het geloof in Christus is, namelijk de rechtvaardigheid uit God door middel van het geloof;

Opmerking: KT Dat is, die men verkrijgt als men in Christus gelooft en Zijne gerechtigheid daardoor aanneemt, en die den gelovigen van God uit genade als hunne gerechtigheid wordt toegerekend. Dit is dus duidelijk een genitivus objectivus, net als in Galaten 2.

2 Thessalonizenzen 2:13
TR - ?με?ς δ? ?φε?λομεν ε?χαριστε?ν τ? θε? π?ντοτε περ? ?μ?ν, ?δελφο? ?γαπημ?νοι ?π? κυρ?ου, ?τι ε?λετο ?μ?ς ? θε?ς ?π? ?ρχ?ς ε?ς σωτηρ?αν ?ν ?γιασμ? πνε?ματος, κα? π?στει ?ληθε?ας?
SV - [Opwekking tot standvastigheid] Maar wij zijn schuldig altijd God te danken over u, broeders, die van den Heere bemind zijt, dat u God van den beginne verkoren heeft tot zaligheid, in heiligmaking des Geestes, en geloof der waarheid;
HSV - [Opwekking tot standvastigheid] Maar wij moeten God altijd voor u danken, broeders, die geliefd bent door de Heere, dat God u van het begin verkoren heeft tot zaligheid in heiliging van de Geest en geloof in de waarheid.

Opmerking: KT Dat is, hetwelk op de waarheid des Evangelies ziet en steunt. M.a.w. het geloof in de waarheid. Ook in dit geval hebben we dus ongetwijfeld een genitivus objectivus.

Revelation 14:12
TR - ?δε ? ?πομον? τ?ν ?γ?ων ?στ?ν? ο? τηρο?ντες τ?ς ?ντολ?ς το? θεο? κα? τ?ν π?στιν ?ησο?.
SV - Hier is de lijdzaamheid der heiligen; hier zijn zij, die de geboden Gods bewaren en het geloof van Jezus.
HSV - Hier zien we de volharding van de heiligen. Hier komen openbaar die de geboden van God en het geloof in Jezus bewaren.

Opmerking: Dit is een interessant voorbeeld dat wel heel duidelijk aangeeft dat het hier om een genitivus
objectivus gaat. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat een christen opgeroepen wordt om het geloof van Christus Zelf te bewaren. De KT zeggen niets over deze woorden, maar hun betekenis is m.i. duidelijk.

Samenvattend kan geconcludeerd worden dat het in de vier betwiste passages om een genitivus objectivus gaat. Een weergave met “het geloof in Christus” is daarbij vele malen duidelijker dan “het geloof van Christus.” Deze laatste optie kan gemakkelijk misverstaan worden. Bovendien is het geen regel dat een genitivus per definitie met “van” hertaald zou moeten worden. Ook de statenvertalers doen dat niet overal, zoals we konden zien in Markus 11.

Ds. L. B. C. Boot

Dit artikel is beantwoord door

drs. L. B. C. Boot

• Geboortedatum:
  21-10-1969
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

63 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven