Hooggevoeligheid

Ds. H. Veldhuizen | 6 reacties | 18-02-2011| 12:00

Vorige week stond er een artikel in de Gezinsgids over hooggevoeligheid met een test erbij. Ik schrok er eigenlijk wel een beetje van, omdat ik de meeste vragen met “ja” moest beantwoorden. Ik heb altijd gedacht dat ik psychisch wat zwakker ben dan een ander en wat minder kon hebben. Waarschijnlijk is het dus toch dit. Eigenlijk rijsde de vraag bij me op hoe ik daar dan eigenlijk aan kom en... hoe kom ik daar dan vanaf? Is er misschien ook bepaalde bijbelse lectuur n.a.v. dit onderwerp of moet je accepteren dat het zo is?

Beste vriend of vriendin,

Je hebt in de Gezinsgids het artikel over hooggevoeligheid gelezen en de test die daarbij was gedaan. En nu heb je de gedachte dat je hooggevoelig bent. Nu kan ik dat natuurlijk niet beoordelen. Maar, dat heb je ook in het artikel kunnen lezen: hooggevoeligheid komt bij ongeveer 1 op de 5 mensen voor. Dus als het zo is, ben je niet de enige. Je schrijft dat je er een beetje van geschrokken bent, omdat je er zoveel van herkende bij jezelf. Nu hoeft dat niet, laat ik dat meteen maar zeggen. De ene mens is nu eenmaal gevoeliger dan de andere, net zoals de een bijvoorbeeld intelligenter is dan de ander. Hooggevoeligheid kan betekenen dat je zorgzaam en invoelend bent, goed kunt luisteren, veel oog en gevoel voor de natuur en bijvoorbeeld dieren hebt, heel betrokken naar een preek luistert,  gauw ontroerd bent door een psalm of een lied, gevoel hebt voor kunst en creatief kunt zijn. Dat zijn best waardevolle dingen. Aan de andere kant kan het ook lastig zijn: je bent bijvoorbeeld erg gevoelig voor sfeer, trekt je gauw iets aan, gaat bij ruzie gauw huilen, twijfelt soms of vaak aan jezelf, bent gauw bang om niet aardig gevonden of afgewezen te worden, trekt je van een preek vooral de waarschuwende dingen erg aan, enz. En je hebt de neiging om perfectionistisch te zijn: een hoog cijfer op je rapport halen, je werk, je kamer en je kleren keurig in orde hebben en ervoor zorgen dat mensen geen negatieve gedachten over je hebben. Ik zeg niet dat dat bij iedereen, die hooggevoelig is, zo is, maar je zult er vast wel wat van herkennen. Om een voorbeeld te gebruiken: iemand die hooggevoelig is, ziet, als de zon schijnt en er zijn wolken, vooral de wolken; een optimistisch iemand ziet vooral de zon en ziet nauwelijks dat er de wolken zijn.

Nu is je vraag hoe je aan hooggevoeligheid komt. En je tweede vraag is hoe je er vanaf komt. De eerste vraag kan ik niet zo goed beantwoorden. Het kan in je genen zitten (misschien herken je het bij een van je ouders of grootouders). Het kan zijn dat je erg (teveel?) met jezelf bezig bent. Het kan zijn dat je als kind weinig bevestiging hebt ontvangen. Als een kind bijvoorbeeld 9 van de 10 keer een bal verkeerd gooit, kan er geroepen worden: "Weer fout, je doet het steeds verkeerd", er kan ook bij de ene keer dat het goed was geroepen worden: "O, helemaal goed. Wat goed van je." Bij het eerste ontvangt het kind geen bevestiging, bij het tweede wel. Zo kunnen heel kleine dingen, van broertjes of zusjes of vriendjes of van de juffrouw op school voor een kind dat daar gevoelig voor is (en welk kind is dat niet?) grote gevolgen hebben. Het kan ook met de groei naar volwassenheid te maken hebben. Ik weet niet hoe oud of jong je bent, maar je zult best weten dat jongeren in de puberteit, laten we zeggen tot een jaar of twintig (kan later ook nog), ook wat hun gevoel en emoties betreft nog (helemaal) in een ontwikkeling zitten. Met de jaren komt er meer vastheid in hun gevoels-patroon en vinden ze hun identiteit. Eigenlijk blijven we in dat opzicht altijd leren, om vaster en sterker in het leven te staan, minder afhankelijk van de omstandigheden. Dat laatste heeft ook sterk te maken met het geloof in Gods leiding en de genade om de dingen van je leven in Gods handen te leggen.

Daarmee ben ik meteen bij je tweede vraag: hoe kom je er vanaf? Ik noemde het al: als je nog jong bent, kun je het met Gods hulp overgroeien. Door een sterk vertrouwen in Hem in Zijn leiding. Ook al blijf je je "gevoelig karakter" in zekere zin houden, het is niet meer ‘lastig’ voor je. Je leert van het leven en je leert steeds meer zeggen: Heere, ik vertrouw op U, ik zie wel tegen dit of dat op, maar ik heb mijn best gedaan en nu geef ik het aan U over. Tegelijk is dat ook een oefening: om met Gods hulp jezelf te accepteren zoals je bent. Jij mag er ook zijn, al bloos je misschien gauw of ben je gauw verlegen en kruip je gauw in je schulp. Zeg het maar tegen de Heere: "Heere, ik mag er toch ook zijn, U weet dat ik niet anders kan en dat ik het goed bedoel, wilt U me dan helpen", en dan ga je vervolgens doen wat je moet doen.

En de tweede oefening is: om jezelf wat te relativeren. Zeg tegen jezelf (of tegen anderen):  iemand die bloost of verlegen is, mag er ook zijn. Stel je voor, beste vriend(in), dat er alleen maar sterke persoonlijkheden zouden zijn, laten we zeggen: die nooit huilen, en weinig gevoelsmatig zijn. Zou dat te verkiezen zijn? Vast niet! We hebben tranen gekregen om uiting te geven aan onze emoties (ontroering, verdriet). Ook de Bijbel spreekt daar over, heel wat keren (Vele psalmen, zoals Psalm 56:9; Jezus weende, Joh.11:35, enz.). En nog oefeningen: proberen nuchter tegenover jezelf te staan, "nee" leren zeggen ook als je dat moeilijk kunt, opmerkingen van anderen je niet (direct) aantrekken, je grenzen in acht nemen, werken aan eigenwaarde (Met Gods hulp! Nog eens: je mag er zijn!), bedenken, als je ergens tegenop ziet, dat je niet met alles mee hoeft te doen, en als dat dat toch moet doen dat ‘gematigd’ doen, met de mate die jou past.

En wat de preek betreft: Ds. Klaassen schrijft in het artikel dat mensen die hooggevoelig zijn dikwijls een rijk gevoelsleven hebben: een diepe beleving van zonde en schuld, maar ook diepe vreugde in kerkgang, in het zingen van een psalm of een lied. En als zonde en schuld sterk op je afkomen, probeer dan eens Gods beloften te overdenken, zoals een van de Erskines ergens schrijft: "Als de veroordelingen van de Schrift op u afkomen, overdenk dan de beloften van de Schrift; de beloften zijn méér dan de veroordelingen."

Je vraagt naar bijbelse lectuur over hooggevoeligheid. Eerlijk gezegd weet ik dat niet. Het begrip hooggevoeligheid is namelijk iets van de laatste vijftien jaar. Er zijn wel seculiere boeken, die je op Internet kunt vinden, maar ik weet niet of dat boeken zijn die jij bedoelt. Als je aan christelijke boeken denkt (en dat denk je) raad ik je aan eens te kijken naar de boeken in de serie "Praktisch & Pastoraal", van uitgeverij Groen (Heerenveen), bijvoorbeeld: "Psychische stoornissen en bijbelse zielszorg" (Samuel Pfeifer) en "Angsten en fobieën" (P. J. Verhagen e.d.). Die gaan wel niet over hooggevoeligheid, maar geven toch heel wat denkstof mee om er je winst mee te kunnen doen.

En, (vind je het vreemd dat ik dat zeg? Vast niet!) ik zou je naar de Bijbel, hèt Boek, willen wijzen. Lees eens aandachtig hoe Jezus met mensen omgaat en denk erover na wat dat jou te zeggen mag hebben. En lees aandachtig de Psalmen, vooral de Psalmen die persoonlijke uitingen naar God toe zijn. De Psalmen zijn voor een groot deel ook uitingen van gevoel en emotie. Eén voorbeeld: de bekende Psalm 42 en 43 (die bij elkaar horen). De dichter heeft het moeilijk. Hij zegt 4 x "Waarom" (in beide Psalmen 2 x). Hij heeft tranen, hij gaat in het zwart (beide Psalmen), hij heeft tegenpartijders, enz. En hij ging zo graag naar ‘de kerk’, dat was een feest voor hem (vers 5). Weet je wat hij doet: hij spreekt zichzelf toe, 2 x zelfs (vers 6 en 12), en in Psalm 43 nog een keer: "Wat ben je toch neerslachtig, ziel, wat ben je terneergeslagen, hoop toch op God", enz. Let er ook op dat hij er de ene keer helemaal bovenuit is, en even daarna weer ‘onderligt’. Psalm 42 heeft een enorme ‘golfbeweging’ van hoogten en diepten. Is dat niet herkenbaar voor je? Let er dan ook op dat de dichter in vers 6 zegt (Statenvertaling): Ik zal Hem nog loven voor de verlossingen van Zijn aangezicht, en in vers 12: Hij is de menigvuldige verlossingen van mijn aangezicht, en mijn God. De Engelse theoloog Lloyd Jones zegt daarvan: ‘Als Gods aangezicht je aanziet (vers 6), gaat jouw aangezicht er op vooruit (vers 12). Mooi, hè. Ik hoop dat je dat heel persoonlijk ook zelf mag weten.

Beste vriend(in), heb grote gedachten van God. Dat heb je vast wel. Maar heb er ook grote gedachten van dat die God er ook voor jou is. Leef van dag tot dag, of moet ik zeggen: van uur tot uur, ziende op Hem. Zodat jouw aangezicht "er op vooruit mag gaan.

Sterkte bij alles. Ik hoop dat ik je wat geholpen heb. God zegene je.

Ds. H. Veldhuizen

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. Veldhuizen

• Geboortedatum:
  02-01-1938
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Wapenveld
• Status:
  Inactief

244 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven