Geest, ziel en lichaam

Ds. P. van de Voorde | 1 reactie | 25-08-2009| 15:30

Ik hoorde een tijdje geleden een preek over de drieëenheid van de mens. Dat een mens bestaat uit geest, ziel en lichaam (1 Tess 5:23). Wat moet ik hiervan denken? Ik heb dit nog nooit in de kerk (PKN) gehoord.

Beste vragensteller,

Of de mens bestaat uit geest, ziel en lichaam (trichotomie) of uit ziel en lichaam (dichotomie) is een vraag waar al veel over is nagedacht en gediscussieerd. Velen hebben geprobeerd om het geestelijke, psychische en fysische functioneren van de mens in kaart te brengen en de uitkomsten hiervan te verbinden met het geloofsleven. De bekende prediker Watchman Nee en velen met hem (bijv. Andrew Murray) gaan er vanuit dat de mens bestaat uit geest, ziel en lichaam. De geest heeft betrekking op God. De ziel heeft betrekking op de driften en hartstochten. Het lichaam heeft behoeften die een appel doen op het innerlijk van de mens. Belangrijke teksten die aanleiding geven voor een driedeling zijn inderdaad 1Thess. 5:23 en Hebr. 4:12. In deze visie is de geest bij een onwedergeboren mens dood. Zo iemand is ontwetend met betrekking tot het kennen van God en slaaf van de ziel, dat zijn de verdorven hartstochten en driften (psychisch en fysisch). Hij/zij heeft de wil niet om die te overwinnen en zijn leven te onderwerpen aan Gods wil. De geest is immers dood en er is geen contact of relatie met God. Wordt de geest levend gemaakt (wederom geboren), dan verandert de zaak. De mens kan nu beslissen of hij zijn lichaam en leven onderwerpt aan de (G)geest of niet. De geest is dus het ‘zenuwcentrum’ van de mens. Binnen de heiliging van het leven gaat het er dan om, de wil te onderwerpen aan de wil/Geest van God. Dus in plaats van zielsleven een leven beheerst door Gods Geest. Hartstochten en begeerten van het lichaam moeten worden onderworpen aan de vernieuwde geest en zo krijgt het nieuwe leven gestalte.

Binnen de gereformeerde traditie heerst over het algemeen een andere opvatting. Er wordt geen principieel onderscheid gemaakt tussen de geest en de ziel. Ook niet tussen hart, wil, verstand, als zouden dat onderscheiden onderdelen zijn van de mens, maar de mens wordt veel meer gezien als een eenheid. Je kunt dus spreken over het geestelijke, psychische en fysische functioneren van de mens, maar deze niet scheiden. Lees de Dordtse Leerregels er eens op na, artikel 11&12.

Hieronder volgt een korte Bijbelstudie om te laten zien hoezeer de Bijbel soms bepaalde termen gebruikt 1) om diezelfde innerlijk kern van het menselijke bestaan aan te wijzen en 2) om te laten zien hoezeer de Bijbel de mens ziet als een eenheid. God vernieuwt in de wedergeboorte niet alleen de geest, maar het hart, dat is het meest innerlijke van de mens dat direct raakt aan het verstand, de wil en de geest (vgl. weer DL, art. 11).

Hart. Nauw verwant met ‘nous[1]’, dat het verstand of denken van de mens aanwijst (Fil,4:7; 2Kor.3:14, 15; Hebr.8: 10). In het bijzonder is het ‘hart’ het menselijk ‘ik’ in zijn denken, beslissen (wil), zijn overtuigingen en verantwoordelijkheid (Rom.8: 27; 1Thess2: 4; 1Kor.4: 5). Hier spreekt God (Rom.10: 8) en antwoordt de mens tot God (en tot de wereld om hem/haar heen), ‘van hart tot hart’. Geloven is een zaak van het hart (Rom.10:10); gehoorzamen eveneens (Rom.6:17). In het hart komt alles samen en het is het middelpunt van de mens van waaruit hij geleid wordt (Spr.4:23). Wat de mens in zijn hart is, is hij, voor God en mensen (Matth.15: 19). Het hart is van nature verhard (Ef.4: 18). In het hart openbaart God zich en maakt de mens levend; verlicht de mens (2Kor.4:6); vernieuwt het hart/geest (Ez.11: 19; 18: 31[2]; 36: 26); schrijft Christus in ons hart (2Kor.3: 3;  vgl. Jer.31: 33 ‘Ik zal mijn wetten in hun verstand geven, en in hun harten zal Ik die inschrijven’).

Persoonlijk denk ik dus dat Paulus in 1 Thess. 5 niet wil uitleggen hoe de mens in elkaar zit of de mens wil ontleden in drie delen van geest, ziel en lichaam, maar dat hij hiermee eenvoudig wil benadrukken dat hij de gehele mens bedoelt die geheiligd wordt. Andere gedeelten van de Bijbel wijzen duidelijk aan dat het te kort door de bocht is om de mens in drie delen op te splitsen. God vernieuwt in de wedergeboorte niet alleen de geest, maar het hart, verstand en de wil, kortom, Hij schenkt een nieuwe innerlijke natuur die verschillende aspecten heeft. Dit heeft directe consequenties voor het functioneren van de mens in zijn geestelijke, psychische en fysische bestaan. Immers, hoe een mens omgaat met zijn zintuigen (waarneming), driften (honger, dorst, seksuele verlangens), emoties, enz, wordt bepaald vanuit het middelpunt van zijn bestaan: door de gezindheid van zijn ‘hart’. Volgens mij zegt Paulus dan ook niet dat wij onze ziel en lichaam moeten onderwerpen aan de (vernieuwde) geest, maar dat wij ons als wedergeboren mensen (als eenheid) moeten laten leiden door de Geest (Rom.8:1; Gal.5:16) en niet door het vlees (de zondige natuur die nog in ons is, Rom. 8:13). Dat zal ons hele bestaan raken en vernieuwen. Kortom, de Bijbel benadert de mens m.i. veel meer als een eenheid in plaats van drie delen.

Ik hoop dat ik je zo in kort bestek enigszins inzicht heb gegeven waar het in deze discussie over gaat. Ik heb goede vrienden die denken vanuit de mens als geest, ziel en lichaam en zo ook verschillende teksten uit de Bijbel interpreteren. Het verschil is uiteindelijk niet zo groot en is grotendeels meer een begripsverwarring dan dat het principieel verschil maakt in het geloofsleven. Hoe we ook over denken, het woord wijst ons op de Heere Jezus als de ware Wijnstok. Wie door het geloof dicht bij Hem en zijn woord leeft, zal zijn beeld gaan vertonen in zijn of haar leven. Dat wens ik je van harte toe.

Ik wens je Gods zegen.

Ds. P. van de Voorde
Wijngaarden

Dit artikel is beantwoord door

Ds. P. van de Voorde

• Geboortedatum:
  18-08-1975
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Wijngaarden
• Status:
  Inactief

29 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven