Met familie willen breken

Ik kom uit een gezin van drie jongens en drie meisjes. Mijn ouders waren altijd erg negatief naar ons toe. Ook kregen we om het minste geringste slaag. Mijn vader is in 1985 overleden. Mijn moeder leeft nog maar is erg in de war. Ik ga wel naar haar toe maar ik heb er al heel lang last van. De andere broers en zussen ontkennen alles wat er is gebeurd.

Ik kom er ziek vandaan en ben dagen depressief. Het levert me niets op; we zitten op een heel andere golflengte. Ik zou wel met hen willen breken, maar dat vind ik erg rigoureus en mag je wel met je familie breken? Ik moet zeggen dat de contacten die er zijn het meest bij mij vandaan komen en ik voel me verplicht dit aan te houden. Is dat reëel? Mag ik hier een punt achter zetten? Ik weet of dat kan en mag.

Er is een prachtig boekje “Als banden knellen” over deze zaken. Het gaat over de enorme en diepe band tussen ouders en kinderen, zelfs als die ouders het niet goed gedaan hebben (of erger: slecht gedaan hebben t.o.v. hun kinderen). Die band is als een heel sterk elastiek: hoe verder je weg wilt gaan, hoe harder het trekt. Dat heb je niet met een vriend(in): die kies je zelf, en je kunt er ook weer afscheid van nemen, en dat gebeurt in de praktijk ook wel. Ouders en kinderen zitten in die zin aan elkaar vast voor het leven.

Dat is goed en mooi, want zo heeft God dat gemaakt. Maar het is tegelijk in deze zondige en gebroken wereld soms ook moeilijk en knellend (vandaar de titel van dat boekje). Negatieve houding naar je kinderen is niet Gods bedoeling! Ouders hebben de roeping om hun kinderen liefdevol op te voeden. In Ef. 6 staat: Voed hen op in de tucht en terechtwijzing des Heeren. Dat heeft betrekking op de manier waarop de Heere (en bedoeld is de Heere Jezus Christus!) zijn volgelingen ‘opvoedt’: rechtvaardig, wijs en zacht! Daarom ook zegt Paulus daar: ouders, prikkelt uw kinderen niet. Het vijfde gebod (eer uw vader en uw moeder) is dan ook niet absoluut: er zit echt een andere kant aan! Ouders hebben ook hun verantwoordelijkheid!

En daarom hoeft het niet verkeerd te zijn (enige) afstand van je ouders (in dit geval dus moeder) te nemen, als je zelf volwassen bent geworden. Enige afstand: die afstand moet je dus zelf bepalen en instellen. Bij jezelf nagaan: hoe ver kan ik en wil ik gaan. En dus ook eerlijk je afvragen: doe ik mezelf goed als ik met hen breek? Breken kan soms het enige zijn wat je nog kunt doen om hier niet zelf aan onderdoor te gaan. Maar als je zo ver kunt komen om een beperkt contact te onderhouden (met duidelijke begrenzing van tijd en frequentie: dus zo en zo lang niet langer, zo en zo vaak en niet vaker) help je jezelf misschien meer dan de alternatieven: helemaal geen contact maar wel pijn of schuldgevoel, of te veel contact en dus depressieve gevoelens. Maar ik zeg nadrukkelijk: daar moet je zelf aan toe zijn.

Complicerend is dat broers en zussen ontkennen. En moeder is mogelijk zelf ook niet meer in staat om het te begrijpen, laat staan te erkennen. Misschien moet je dat dan ook niet meer eisen of verwachten. En tegenover je broers en zussen kun je het dus niet uitleggen, als je afstand neemt. Zie er dan van af om dat nog te willen uitleggen. Vanuit de houding: leef je eigen leven, laat je niet leiden door wat anderen er van vinden (of wat je meent dat ze er van vinden).

Tenslotte. Zoals wel vaker, adviseer ik ook hier deskundige hulpverlening door een (psycho)therapeut. Hier kom je niet uit zolang je met complexen blijft zitten die mede versterkt worden door (een bepaalde interpretatie van!!) het vijfde gebod. Nogmaals, het vijfde gebod kijkt blijkens de uitleg ervan in het Nieuwe Testament wel degelijk dus naar twee kanten: ook ouders zijn geroepen om liefde en respect te tonen naar hun kinderen toe! Het is beslist geen eenzijdig iets: alsof kinderen alles van hun ouders moeten slikken met een beroep op “eer je vader en moeder”! Dan heeft Jezus het ons wel anders geleerd!

Ds. K. van den Geest