Hoe moet je omgaan met schijnbare tegenstrijdigheden in de Bijbel; aan de ene ka...
Ds. J.J. van Holten | Geen reacties | 10-11-2008| 00:00
Vraag
Hoe moet je omgaan met schijnbare tegenstrijdigheden in de Bijbel; aan de ene kant wordt er gezegd dat je je vijanden moet liefhebben, maar in Psalm 139 zegt de dichter: Zal ik niet haten, Heere, die U haten?
Antwoord
Eigenlijk ligt in je vraag al een deel van het antwoord. Je spreekt over “schijnbare” tegenstrijdigheden. Daar maak ik uit op dat bij jou, net als bij mij, het besef leeft dat de Bijbel zichzelf niet echt kan tegenspreken. Dat heeft natuurlijk te maken met je visie op de Bijbel. We mogen de Bijbel zien als het betrouwbare Woord van God. God kan zichzelf niet tegenspreken dus kan Hij dat ook niet in de Bijbel, Zijn Woord. Als we blijven bij de belijdenis dat de Schriften zijn geïnspireerd door Gods Geest, Dan kunnen daar geen echte tegenstrijdigheden in zitten.
Tot zover zijn we het denk ik wel eens. Ook al moeten we beseffen dat er vele mensen zijn die de Bijbel niet zien als Gods Woord en daarom heel makkelijk zeggen dat de Bijbel zichzelf tegenspreekt en daarom een onbetrouwbaar boek is. Tot zover een stukje dogmatiek.
Vóór ik nu op het concrete voorbeeld inga dat je noemt in je vraag wil ik de vinger leggen bij een algemeen probleem. De Bijbel is enige honderden tot enkele duizenden jaren oud. Geschreven in een tijd die ver achter ons ligt en door mensen die ver bij ons vandaan staan. (onder de inspiratie van Gods Geest, maar dat hebben we al gezegd.). Wij leven in de tijd na de verlichting. Wij denken anders dan de antieke mens. Daarom is het ook nodig, bij het lezen van de Bijbel de tijd te kennen waarin die werd geschreven en iets te weten van de eerste hoorders. Helaas, moet ik zeggen, zie ik vandaag de dag steeds meer de tendens om de Bijbel direct, en zonder kennis van de context toe te passen op allerlei situaties van ons leven. Teksten worden totaal uit hun verband, te pas en te onpas gebruikt om vandaag allerlei dingen te beweren en te duiden uit onze leefwereld. We noemen dat biblicisme. Het is dus nuttig het verschil onder ogen te zien van de bijbelse denkwereld en onze denkwereld.
Wij moderne mensen denken antithetisch/synthetisch. We redeneren vanuit onze menselijke kennis en logica. Bekend voorbeeld: A kan niet gelijkertijd niet-A zijn. Dat is logisch onmogelijk. Wij bepalen wat wel en wat niet bij elkaar hoort, wat wel en niet met elkaar te verenigen is. De basis van deze manier van denken ligt in de menselijke logica. Ik moet goed nadenken, vóór en tegen afwegen en zo kom ik tot het juiste antwoord. Op grond daarvan baseer ik mijn beslissingen.
Het denken van de Bijbel daarentegen is vooral complementair. Daarmee wil gezegd zijn dat zaken die voor ons verstand, logisch tegengesteld zijn voor de bijbelschrijvers en hun denkwereld zaken zijn die naast elkaar bestaan en elkaar aanvullen.
Een heel verhaal zul je misschien zeggen, maar dáár ligt nu de basis voor het feit dat jij met je 21e eeuwse verlichte verstand (en ik net zo goed) niet begrijpt dat God in de Bijbel zowel een verterend vuur wordt genoemd, terwijl van Hem ook wordt gezegd dat Hij liefde is. Dat er in de Bijbel wordt gezegd dat God zowel rechtvaardig als ook barmhartig is en Hij is het allebei tegelijk. Kijk maar op Golgotha: God doet niets af van Zijn recht: Jezus sterft aan het kruis! Maar tegelijk is Hij barmhartig voor ons, zondige mensen, want door de dood van Christus is er voor ons de weg naar genade en eeuwig leven.
Kortom wat voor ons moderne gevoel en verstand niet bij elkaar hoort. Wat niet samen, naast elkaar als waarheid kan bestaan... Dat blijft in de Bijbel zonder probleem naast elkaar staan.
Nou daar komen nu die schijnbare tegenstrijdigheden vandaan!
Om terug te komen op het voorbeeld in je vraag: Jezus zegt dat we onze vijanden moeten liefhebben. Dat zegt Jezus. omdat Hij jou, die ten diepste ook een vijand van Hem was (want Hij stierf voor onze zonden, lees Jes. 53) terug wilde brengen tot de zaligheid. Daarom moet je je vijand liefhebben, om ook hem net als jezelf te zien in het licht van Christus. Maar daaruit vloeit ook voort, vijandschap tegen hen die haters zijn van God, die Gods naam en eer en liefde aantasten. Zo gezien kan het dus zijn dat je een “hater” bent van jezelf (jezelf mishagen vanwege je zonden, denk aan David in Ps. 51). Maar ook dat je door Gods liefde voor jou, ook je medemens, ja zelfs je vijand gaat liefhebben.
Terugkomend op je vraag: Hoe moet je met schijnbare tegenstrijdigheden omgaan. Gebed om bij het licht van Gods Geest Zijn Woord te verstaan. Paulus zegt het zo in 1 Corinthe 2:13: Wij spreken, niet met woorden, die de menselijke wijsheid leert, maar met woorden, die de Heilige Geest leert, geestelijke dingen met geestelijke samenvoegende.
Ik hoop dat ik zo je vraag wat heb opgehelderd. Tenslotte wijs ik je nog op een boek: Getiteld: “Tegenstrijdige schriftuurplaatsen verklaard”, geschreven door Joh. Poyander. Een oud boek maar gezien het bovenstaande nog steeds waardevol.
Vr. groet,
Ds. J. J. van Holten, Bergambacht
Dit artikel is beantwoord door
Ds. J.J. van Holten
- Geboortedatum:22-12-1956
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:IJsselstein
- Status:Inactief
