Kunt u mij in lekentaal kort en begrijpelijk uitleggen om welke reden de Ger. Ge...
Dr. J. P. Zwemer | Geen reacties | 15-12-2007| 00:00
Vraag
Kunt u mij in lekentaal kort en begrijpelijk uitleggen om welke reden de Ger. Gem. uit de NHK is afgescheiden toendertijd?
Antwoord
Het kerkgenootschap van de “Gereformeerde Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika” ontstond in 1907 door samenvoeging van twee kleinere kerkgenootschappen: de Ledeboeriaanse gemeenten en de Gereformeerde Gemeenten onder ’t Kruis. Beide waren ontstaan uit gemeenten die na de Afscheiding van 1834 uit de Nederlands Hervormde Kerk waren getreden, maar die niet, zoals de meerderheid ervan, waren opgegaan in de Christelijk Afgescheiden Gemeenten (later de Christelijke Gereformeerde Kerken). Deze hoofdstroom vormde sinds 1892 ongeveer de helft van de “Gereformeerde Kerken in Nederland”, het vrij grote kerkverband dat bekend is van Abraham Kuyper, de ARP, enzovoort.
De twee kleinere groepen waren dus tot 1907 elk apart gebleven, maar hadden veel gemeen. Zij waren ontevreden over de prediking in de Hervormde Kerk, waar in de eerste helft van de 19e eeuw veel nadruk gelegd werd op “deugdzaamheid”: een net en braaf burgerlijk leven. Die nadruk kwam voornamelijk bij de hogere standen vandaan, die meegingen met de accenten die gelegd werden in de bredere West-Europese “hogere” cultuur van die tijd. Degenen die zich afscheidden, wilden daarentegen dat de verhouding tussen God en de (zondige) mens centraal zou staan. Een mens moest volgens hen in de loop van zijn of haar leven een verandering ondergaan, de bekering. Dat is een toewending tot God, ongeveer zoals de evangelische kerken die ook leren. De manier waarop in deze kleinere gemeentengroepen die bekering gepresenteerd werd -dikwijls als een langdurig gebeuren, in diverse fasen en met nogal wat gevoelens van schuld vóór men zich verlost kon weten van de zondeschuld en zich een “kind van God” kon noemen- verschilde echter óók van wat in de hoofdstroom van de Christelijk Afgescheiden Gemeenten onder bekering verstaan werd. Daar werd die bekering minder ‘zwaar’ opgenomen en niet zozeer afgeschilderd als langdurig.
Maar er was nog een verschil, althans tussen de Ledeboeriaanse gemeenten en de Christelijk Afgescheiden Gemeenten. Deze bestonden uit gemeenten die zich hadden losgemaakt van de Hervormde Kerk. De leider van de Ledeboeriaanse gemeenten, ds. L. G. C. Ledeboer, was daarentegen in 1840 uit de Hervormde Kerk gezet. Hij had wel ongeveer dezelfde bezwaren ertegen als de predikanten van de Chr. Afgescheiden Gemeenten, maar wilde de Hervormde Kerk nÃet opgeven. De hoofdstroom deed dat wel, zij noemde de Hervormde Kerk een “valse kerk” (dus een niet-ware kerk). Dit weigerden de Ledeboeriaanse gemeenten te doen en dit standpunt kenmerkte hen tot aan de vereniging van 1907, toen het inmiddels minder relevant werd gevonden.
Wat de Gereformeerde Gemeenten onder ‘t Kruis verwijderd hield van de Chr. Afgescheiden Gemeenten, was weer iets anders. Dit waren voornamelijk gemeenten waar men bij gebrek aan predikanten, vooraanstaande gemeenteleden tot predikant had aangesteld, ônder toestemming van de officiële leiding van de Chr. Afgescheiden Gemeenten. Een degelijke theologische opleiding vond men in deze kringen dus niet nodig voor de predikanten, bij de hoofdstroom vond men dat wel.
Dr. J. P. Zwemer
De twee kleinere groepen waren dus tot 1907 elk apart gebleven, maar hadden veel gemeen. Zij waren ontevreden over de prediking in de Hervormde Kerk, waar in de eerste helft van de 19e eeuw veel nadruk gelegd werd op “deugdzaamheid”: een net en braaf burgerlijk leven. Die nadruk kwam voornamelijk bij de hogere standen vandaan, die meegingen met de accenten die gelegd werden in de bredere West-Europese “hogere” cultuur van die tijd. Degenen die zich afscheidden, wilden daarentegen dat de verhouding tussen God en de (zondige) mens centraal zou staan. Een mens moest volgens hen in de loop van zijn of haar leven een verandering ondergaan, de bekering. Dat is een toewending tot God, ongeveer zoals de evangelische kerken die ook leren. De manier waarop in deze kleinere gemeentengroepen die bekering gepresenteerd werd -dikwijls als een langdurig gebeuren, in diverse fasen en met nogal wat gevoelens van schuld vóór men zich verlost kon weten van de zondeschuld en zich een “kind van God” kon noemen- verschilde echter óók van wat in de hoofdstroom van de Christelijk Afgescheiden Gemeenten onder bekering verstaan werd. Daar werd die bekering minder ‘zwaar’ opgenomen en niet zozeer afgeschilderd als langdurig.
Maar er was nog een verschil, althans tussen de Ledeboeriaanse gemeenten en de Christelijk Afgescheiden Gemeenten. Deze bestonden uit gemeenten die zich hadden losgemaakt van de Hervormde Kerk. De leider van de Ledeboeriaanse gemeenten, ds. L. G. C. Ledeboer, was daarentegen in 1840 uit de Hervormde Kerk gezet. Hij had wel ongeveer dezelfde bezwaren ertegen als de predikanten van de Chr. Afgescheiden Gemeenten, maar wilde de Hervormde Kerk nÃet opgeven. De hoofdstroom deed dat wel, zij noemde de Hervormde Kerk een “valse kerk” (dus een niet-ware kerk). Dit weigerden de Ledeboeriaanse gemeenten te doen en dit standpunt kenmerkte hen tot aan de vereniging van 1907, toen het inmiddels minder relevant werd gevonden.
Wat de Gereformeerde Gemeenten onder ‘t Kruis verwijderd hield van de Chr. Afgescheiden Gemeenten, was weer iets anders. Dit waren voornamelijk gemeenten waar men bij gebrek aan predikanten, vooraanstaande gemeenteleden tot predikant had aangesteld, ônder toestemming van de officiële leiding van de Chr. Afgescheiden Gemeenten. Een degelijke theologische opleiding vond men in deze kringen dus niet nodig voor de predikanten, bij de hoofdstroom vond men dat wel.
Dr. J. P. Zwemer
Dit artikel is beantwoord door
Dr. J. P. Zwemer
- Geboortedatum:09-07-1960
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Serooskerke
- Status:Actief
27 artikelen
Bijzonderheden:
Historicus en schrijverDit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Geen reacties
