Hoe ga ik om met zelfdoding?

P.J. (Petra) van Bodegraven-Walraven | Geen reacties | 01-10-2001| 00:00

Hoe ga ik om met zelfdoding?

Aangezien deze vraag verschillende aspecten heeft, wordt het antwoord gegeven door twee deskundigen: Petra van Bodegraven en ds. A. Floor

Antwoord 1: Deze vraag vond ik lastig. Niet om wat je vroeg, maar ik kan niet inschatten vanuit welke kant je deze vraag stelt. Ik zal dus proberen om vanuit verschillende gezichtspunten je vraag te beantwoorden.

Allereerst, wanneer iemand met de vraag worstelt of hij of zij zichzelf van het leven wil beroven is het van groot belang dat er goede hulpverlening gezocht wordt. Iemand is nooit zomaar of lichtzinnig met deze gedachte bezig. Vaak is er veel schade en verdriet waardoor iemand tot een definitieve keus komt. Dus wanneer je dit herkent en zelf overweegt om je leven te beëindigen, zoek dan hulp!! Als je niet weet waar je dan moet zijn, kun je informeren bij je huisarts, die verwijst je dan door.

Verder bestaat de mogelijkheid dat je er in jouw omgeving mee te maken hebt. Mogelijk iemand uit jouw vriendenkring of familie waarvan jij weet dat hij of zij hiermee bezig is of zelfs al een poging gedaan heeft.

Voor achterblijvers is het een moeilijk rouwproces wanneer een dierbare op deze manier om het leven komt. Er kunnen zoveel gevoelens zijn en zoveel vragen. Mensen voelen zich in de steek gelaten, kunnen ook boos zijn op de overledene. Probeer maar eens in te denken wat er allemaal door iemand heen kan gaan.

Hoe ga je daar nu mee om? Als je weet van iemand die suïcide wil plegen, probeer dit serieus te bespreken maar doe dit niet alleen. Het is belangrijk dat er deskundige hulp bij betrokken wordt die jou kan helpen hoe je met diegene om moet gaan. Als iemand echt een besluit heeft genomen kun je hem of haar niet tegenhouden. Daarom is het belangrijk dat een hulpverlener diegene helpt en zoekt naar behandeling en/of medicatie.

Andere mogelijkheid is dat je deze vraag stelt doordat je niet weet hoe je om moet gaan met mensen die dit wel hebben meegemaakt in hun omgeving. Dat is moeilijk. Het heeft er vooral mee te maken hoe jouw eigen mening is over levensbeëindiging op deze manier. Wanneer je nog niet helder een mening hebt kan dat een reden zijn om er maar niet over te praten of die mensen uit de weg te gaan. Als dit zo is vind ik het heel goed dat je je probeert te verdiepen in dit onderwerp zodat je je een mening kunt vormen.

Voor de achterblijvers is het belangrijk hoe je je opstelt. Waar mensen rouwen hebben ze vooral behoefte aan iemand die luistert. De klacht van mensen die iemand missen is vaak dat er maar kort ruimte is in hun omgeving om verdriet te mogen uiten. Je zult wel begrijpen dat het verwerken van zo'n verdriet niet over is na een half jaar of een jaar. Het gaat er niet om hoe jij ermee om moet gaan maar vooral hoe je er voor die ander mag zijn. Als mensen merken dat je trouw bent en voor hun een steun probeert te zijn, wordt dat vaak als heel waardevol ervaren.

Het is opvallend dat er in verschillende kerken, net als in de rooms-katholieke kerk, een scherpe veroordeling is van zelfdoding. Men houdt vast aan de overtuiging dat zelfdoding een reden is om eeuwig verloren te gaan. Door deze strenge visie is de pijn voor nabestaanden binnen deze kerken nog groter. Men laat geen ruimte voor psychologische of andere verklaringen.

Er is ook een wederkerige schuld, we zijn dan als gemeente misschien wel tekortgeschoten tegenover diegene die in nood was. Beter dan veroordelen, is om met een suïcidant (als er sprake is van een mislukte poging ) een relatie aan te gaan. Als je tegen iemand zegt: "zelfmoord mag niet", zal dat diegene zeker niet helpen maar als je mag zeggen "het hoeft niet", misschien wel. Weet je, mensen worden niet bekeerd of een kind van God op grond van hun laatste daad of getuigenis, maar op grond van het werk van de Heere Jezus. Volgens mij geldt dat ook voor mensen die sterven na zelfdoding.

Het is een lang antwoord geworden en ik hoop dat je er wat aan hebt! Mocht je nog vragen hebben stel ze gerust, het is een moeilijk vraagstuk.

Groet, Petra van Bodegraven

Antwoord: Hartelijk dank voor je indringende vraag. Bij het lezen van deze vraag heb ik aan een paar dingen gedacht. Is het een vraag waar jezelf mee rond loopt om het te doen? Of je hebt voortdurend gedachten om je eigen leven te beëindigen? Of is het een vraag die je stelt omdat je er iets mee te maken hebt gehad in je omgeving? Verder heb ik ook gedacht of je vanuit het christelijk geloof en achtergrond deze vraag stelt of juist niet. Ook heb ik gedacht of het een vraag is naar de problematiek van euthanasie. In de discussie hierover moet ik ook spreken over vragen ten aanzien van ethisch medisch handelen. Het is algemene vraag, die je breed kunt uitwerken en het maakt nogal wat uit voor de beantwoording van de vraag en het begrijpen van dit antwoord.

Ik begin maar door ervan uit te gaan dat je ermee te maken hebt gehad.Je bent ermee geconfronteerd... een vriend, een vriendin, een familielid of een kennis, waardoor deze vraag bij je is opgekomen. Ik weet dat dit heel
aangrijpend is; dan spelen de vragen: waarom heeft iemand het gedaan. Je kunt het niet begrijpen dat iemand zover komt. Je had het nooit gedacht van zo'n persoon. Je probeert een reden te zoeken, alhoewel je die misschien
nooit zult kunnen vinden.

Wel kunnen we er een paar dingen over zeggen. Sinds de zondeval van de mens zien we dat de macht van de dood een sterke kracht is. In wanhoop kan de dood als het ware ons meezuigen. We moeten wel voorzichtig zijn om snel boven deze mensen te gaan staan. Je hebt altijd Gods bewarende Hand nodig. Trouwens we kunnen niet boven deze mensen staan, want wij hebben allemaal onszelf 'gedood' toen we in opstand tegen God zijn gekomen.

We moeten in de beoordeling van zelfdoding ook erg voorzichtig zijn. Als iemand een poging doet tot zelfdoding kan het zijn dat hij dit doet met het oog om aandacht te krijgen. Het doel van hem of haar is niet dat het ook
daadwerkelijk tot de dood zou komen. Er is een intense hoop dat er aandacht zal komen voor zijn of haar problemen. Dat er eindelijk serieus geluisterd zal worden of dat er gewerkt zal worden aan een oplossing. Of dat men
duidelijk wil maken. Het is ernst! Het is een diepe schreeuw om hulp. Je zou kunnen zeggen een gevaarlijke poging om aandacht, maar niet een poging tot zelfdoding.

Wanneer deze poging om aandacht mislukt en het uiteindelijk komt tot de dood is zoiets verschrikkelijk en de Heere God weet wat er in de gedachten en gevoelens van zo'n persoon heeft geleefd. Het was een gevaarlijke poging met een verschrikkelijk resultaat. Het was misschien niet zijn bedoeling. Net zomin als het de bedoeling van mensen is die in hun drift de emoties niet meer de baas zijn en een mooie schaal kapot slingeren. Dan kun je achteraf spijt hebben, maar bij zelfdoding is het onherroepelijk.

Het ligt anders bij die mensen voor wie het niet een poging om aandacht was, maar die wel het doel hebben om te sterven. Er zijn er die het absoluut gewild hebben, maar ook hun poging mislukte. Het was een poging tot zelfdoding, maar die mislukte omdat er plotseling iemand kwam die zijn leven redde. Ook dat is mogelijk.

Met deze voorbeelden geef ik aan dat er verschillende mogelijkheden zijn als het gaat om een beoordeling van zelfdoding. Daarmee geef ik ook aan dat men uiterst voorzichtig moet zijn in al te harde uitspraken over iemand die deze daad heeft verricht. Het is dan inderdaad om ook te spreken van zelfdoding in plaats van zelfmoord. Dat laatste woord geeft eigenlijk ook een beoordeling aan van de daad. Maar wat soms een zelfmoord lijkt is niet altijd een moord in de strikte zin van het woord.

Vervolgens denken we ook aan hen die komen tot zelfdoding, niet omdat zij het gewild hebben, maar omdat ze door een ziekte in hun hersenen, in een labiele en psychische toestand tot deze daad zijn gekomen. Er was niemand om hen heen die hen beschermde.

Als je daarmee in de familie mee te maken hebt gehad kan dat ontzettend zwaar zijn. Je weet dat iemand onder behandeling is, in grote psychische nood is en eigenlijk niet garant kan staan voor zijn eigen leven. Een kind
dat nog niet zwemmen kan en alle gevaren niet kan overzien bescherm je ook. Of als een kind ziek is dan probeer je hem ook te helpen en te beschermen door hem niet naar buiten te laten gaan, geen kou te vatten, waardoor die
nog zieker wordt. Maar als iemand in een hele ernstige situatie verkeerd kan het toch fout gaan. Hoe zwaar is het niet voor degenen die zo'n persoon hebben te begeleiden.

Hiermee stip ik een volgende vraag aan. Je kunt zelf een schuldgevoel hebben doordat je tekort bent geschoten in je begeleiding. Doordat het is gebeurd blijf je rondlopen met de vraag: Had ik er niet meer aan moeten
doen? Had ik niet dit of dat moeten zeggen tegen de begeleiders in psychiatrische inrichtingen. Ben ik zelf niet tekort geschoten in de opvang. Als je met deze vraag rondloopt moet je zeker proberen de vragen opgelost te krijgen die jij je stelt. Zijn er echt fouten gemaakt in de psychiatrische inrichting. Vraag een gesprek aan, probeer er achter te komen hoe het precies gebeurd was. Vaak is dit een hele moeilijke weg. Maar daarnaast kan het goed zijn dat je zelf persoonlijke begeleiding krijgt, eer dat je zelf in de problemen komt.

Tenslotte ga ik in op de mogelijkheid dat je zelf misschien te maken hebt met gedachten over zelfdoding; je hebt voortdurend stemmen in je hoofd. Als dat het geval is moet je zo spoedig mogelijk hulp zoeken. Daar mag je niet
te lang mee rondlopen. Het is ook heel goed om te bidden tot de Heere God en dit aan Hem voorleggen of je bevrijdt mag worden van die akelige stem. Bedenk dat de Heere God over je leven bewogen is en dat Hij Jezus Christus
gezonden heeft om je te redden en te behouden. Geloof niet in de stem die je zegt dat jij nooit meer behouden kan worden of dat je zonden te groot zijn of teveel zijn. Ga in het gebed naar de Middelaar Jezus Christus. Denk
erover na dat God juist de Bron van het leven is en dat Hij het leven, ja het eeuwige leven wilt geven.

Het is daarom goed dit na te gaan in de bijbel en hoe die erover spreekt. De bijbel spreekt ook over zes mensen die zichzelf hebben gedood. Simson (Richteren 16:23vv); Saul en zijn wapendrager (1 Sam. 31:3vv en 1 Kron. 10:3vv) Achitofel (2 Sam. 17:23) Zimri (1 Kon. 16:18) Judas (Matth. 27:3). Het zou te ver voeren om afzonderlijk op al deze geschiedenissen in te gaan.

Van Simson weten we wel dat hij opgenomen is in de rij van de gelovigen in Hebreen 11. Hij was geroepen door de Heere om tegen de Filistijnen te strijden. Als hij uitroept dat hij "sterve met de Filistijnen" gaat het niet om aandacht of een wanhoopsdaad, maar om een strijd in dienst van Gods Koninkrijk. Altijd is dan ook anders tegen deze daad aangekeken en hierover geen veroordeling uitgesproken. Toch kunnen we niet zeggen dat het totale leven van Simson een voorbeeld van vroomheid en vreze des Heeren was. Integendeel. Hij heeft zijn ouders veel verdriet gedaan en ook veel gedaan wat niet goed was in de ogen van de Heere. Het is dan ook een grote genade dat hij toch onder de gelovigen wordt geteld. De Heere kent de Zijnen.

Over al de andere situaties zouden we veel kunnen zeggen door te wijzen op hun leven van verzet tegen de Heere God dat uitmondt op een triest einde van hun leven. Ze zochten niet hun toevlucht tot de Heere God in het gebed met hun zondig leven, maar volhardde tot het einde in hun verzet tegen de genade van God.

We zouden niet alleen op deze aangrijpende voorbeelden in de Schrift moeten wijzen, maar er zijn nog veel meer teksten die juist erop wijzen dat de mens het leven van God als een gave heeft ontvangen (Gen. 1:26) Maar ook in
Gen. 9:6 waar gesproken wordt: "Wie des mensen bloed vergiet, zijn bloed zal door de mens vergoten worden; want God heeft de mens naar Zijn beeld gemaakt"

God heeft ons gemaakt en wij behoren Hem toe (Psalm 100:3) Het gebod "Gij zult niet doodslaan" wijst erop dat God absoluut niet wil dat er door enig mens een einde gemaakt wordt aan iemands leven noch van de ander noch van
jezelf. Je lichaam is een tempel van de Heilige Geest (1 Kor. 3:16). Ons leven is in Zijn Hand (Psalm 31 en Job 27:3).

Er is nog veel meer over te zeggen, maar ik hoop dat je hier mee verder kunt. Laat de bijbel altijd je richtlijn zijn in dergelijke vragen en bidt vooral tot God dat je zelf bewaard wordt voor deze daad, maar ook dat je
wijsheid mag krijgen van Hem wanneer je ermee te maken hebt in je kennissen- of familiekring.

Ds. A. Floor

Dit artikel is beantwoord door

P.J. (Petra) van Bodegraven-Walraven

• Geboortedatum:
  26-03-1966
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Inactief

122 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven