Pastorie online - met ds. Schalkoort

Refoweb | Geen reacties | 31-03-2025| 14:50

Hoewel dominee A. J. Schalkoort al sinds jaar en dag actief is als panellid van Refoweb schoof hij onlangs voor het eerst aan in de studio van Pastorie online. De emeritus predikant van de Hersteld Hervormde Kerk besprak daar enkele van zijn antwoorden uit de vragenrubriek en vertelt over zijn buitengewone hobby paramotorvliegen.

Ds. Schalkoort hield ooit een lezing voor jongeren over de uitverkiezing. En één van zijn uitspraken was dat de Heere niet van ons vraagt dat we Hem begrijpen maar dat we Hem geloven. En: “De tollenaar in de gelijkenis begon niet met de vraag: ben ik wel uitverkoren? Maar hij bad: wees mij zondaar genadig”.  De Lunterse voorganger legt uit dat de leer van de uitverkiezing bedoeld is als een troostvolle waarheid, niet als iets dat mensen moet afschrikken of verlammen. Hij stelt dat het verkeerd is om met de uitverkiezing te beginnen wanneer men nadenkt over het geloof. In plaats daarvan moeten we starten bij de roepstem van het evangelie: God roept mensen om tot Hem te komen. Pas daarna wordt duidelijk of iemand uitverkoren is – uit het gehoor geven aan die roep kunnen we afleiden dat we geliefd zijn door God.

Schalkoort benadrukt dat de uitverkiezing niet bedoeld is als een muur die mensen buiten houdt, maar als een poort waardoor men naar binnen mag gaan. Hij haalt het beeld aan van iemand die bij een poort staat waarop staat: “Die dorst heeft, kome; en die wil, neme het water des levens om niet.” Pas als diegene naar binnen gaat en omkijkt, ziet hij op de achterkant van de poort staan dat het genade is: “Het is niet desgenen die wil, noch desgenen die loopt, maar des ontfermenden Gods.” De ervaring van geloof en gehoorzaamheid aan Gods roep is het bewijs van Gods uitverkiezende liefde.

Daarnaast wijst hij erop dat het gevaarlijk is als prediking eenzijdig de predestinatie benadrukt, omdat dit kan leiden tot passiviteit en verwarring. De uitverkiezing moet niet een beginpunt zijn in het geloofsleven, maar een eindpunt, een conclusie vanuit de ervaring van Gods werk in je leven. Geloven is gehoorzamen, zoals Noach of Abraham deden toen zij geroepen werden – zij vroegen niet eerst of ze uitverkoren waren, maar volgden eenvoudig Gods stem.

In de eerste vraag lezen we van een vraagsteller die 'Zorgen en vragen rond geloof' uit. Hij/zij worstelt met het Oude Testament, vooral met de rituelen en offers. Soms werden offers door God aangenomen en soms niet, wat verwarrend overkomt. Deze persoon ervaart geloof als ingewikkeld en twijfelt of hij/zij Jezus echt kan aannemen als Verlosser. Ondanks zoeken en bidden blijft rust uit, en is er angst voor afwijzing.

Dominee Schalkoort geeft aan dat deze twijfels herkenbaar zijn, vooral bij mensen die pas tot geloof komen. Geloof is geen weg zonder strijd, zegt hij, maar een proces waarin God ons stap voor stap vormt. De Heere verandert niet, Hij blijft trouw, ook als wij vol twijfel zitten. Belangrijk is dat we leren ons vertrouwen niet op gevoelens te baseren, maar op Gods beloften en op Jezus Christus, het vaste fundament buiten onszelf. Gevoelens kunnen wisselen, maar Gods Woord blijft vast.

Wat betreft de offers in het Oude Testament: God kijkt niet alleen naar het offer zelf, maar naar het hart van degene die het brengt. Het verschil tussen Kaïn en Abel illustreert dit: Abel offerde vanuit geloof en erkenning van zijn zonden, Kaïn deed het uit plicht. Het gaat om een oprecht hart, niet om uiterlijke handelingen.

Een tweede vraagsteller worstelt met de onzekerheid of Jezus ook persoonlijk voor zijn of haar zonden is gestorven. Is het ervaren van Gods nabijheid, hulp en kracht van eeuwigheidswaarde, zelfs als er geen zekerheid is over de verzoening door Christus? Kan iemand in oprechte afhankelijkheid sterven zonder die zekerheid? Is dat dan echt of inbeelding? En bewaart God zo iemand tot het einde?

Dominee Schalkoort maakt duidelijk dat het hele geloofsleven draait om leven in afhankelijkheid van de Heere. De Heere doet geen half werk. Dat kan echter nooit losstaan van verzoening door Jezus Christus. Alle werk van God in ons leven heeft als doel om ons tot Christus te brengen. Hij waarschuwt tegen de gedachte dat je een kind van God kunt zijn zonder kennis van de Heere Jezus – dat is onbijbels.

Wel erkent hij dat het zicht op Jezus in het begin van het geloofsleven vaak nog klein of troebel is. Het geloof is een weg van groei, waarin God steeds meer van Zichzelf laat zien. Maar uiteindelijk kan er geen waar geloof zijn zonder kennis van en vertrouwen op Christus.

De derde bezoeker van Refoweb merkt op dat er in de prediking binnen hun kerk veel nadruk ligt op bekering en wedergeboorte, maar weinig aandacht voor heiliging – het leven na de bekering. Ze verlangen naar onderwijs over het christelijke leven, omdat gelovigen ook worstelen en behoefte hebben aan bemoediging en richting. De vraag is of er in preken niet te weinig aandacht is voor groei en volharding in het geloof.

Dominee Schalkoort ziet het belang van evenwicht in de prediking. Hij legt uit dat een predikant de gemeente niet automatisch als gelovig mag beschouwen, omdat volgens de Schrift niemand van nature God zoekt – ook kerkmensen niet. Daarom begint de prediking bij de oproep tot bekering. Maar dat is niet het eindpunt: bekering is het begin van een leven met Christus, waarin rechtvaardiging en heiliging beide nodig zijn.

Schalkoort vindt dat ook de heiliging aan bod moet komen, maar wel in verbinding met de rechtvaardiging, zodat het geen wettisch moralisme wordt. Hij noemt de catechismusprediking als een goede manier om het evenwicht te bewaren: daarin komen zonde, genade én dankbaarheid (waar de heiliging onder valt) allemaal aan bod. Een predikant moet de hele gemeente dienen: ongelovigen én gelovigen, beginners én gevorderden.