Kritische studie over hedendaagse Worship-muziek
Nieuwsredactie | 44 reacties | 09-03-2020| 09:24
De studie van evangelist Wilco Vos over het ontstaan en de ontwikkeling van de hedendaagse Worship-muziek kan je haast niet ontgaan zijn. De lijvige video van 2:45 uur wordt veel onder christenen gedeeld en doet het nodige stof opwaaien. Invloedrijke mensen die aan bod komen zijn o.a: Bono (U2), Brian Houston (Hillsong), Bill Johnson (Bethel), de Paus, C.S Lewis, John Piper, Hans Maat (Sela), Marcel Zimmer en Kees Kraayenoord. Refoweb vroeg haar panellid Gerard Slurink, vaste muziekkenner van de vragenrubriek, om de “De valse eenheid in de muzikale eindtijd” eens onder de loep te nemen:
De studie begint met de opkomst van de rock’n roll en de veranderingen die dat met zich meebracht. Via de Beatles gaat het dan naar Bono van U2, die een inspiratie en voorbeeld is van veel CCM-artiesten. Onder andere Bono’s “Coëxist”, oproep tot een samensmelting van alle religies, komt aan de orde. Verschillende NAR (New Apostolic Reformation) apostelen (een onofficiële groep die zichzelf uitroept tot apostelen en een nieuw soort van christendom wil invoeren) komen aan de orde zoals Rick Warren, Brian Houston van Hillsong Church, Bill Johnson van Bethel Church en meer, invloedrijke mensen die velen direct of indirect hebben beïnvloed en dat nog steeds doen. De versmelting met de New Age beweging (tegenwoordig Nieuwe Spiritualiteit genoemd) komt aan de orde en de steeds terugkerende symbolen zoals de bokkengroet (het corona-handgebaar), de piramidevorm en het toegedekte oog (het oog van de afgod Horus) die je telkens weer ziet opduiken bij zowel seculiere als CCM-artiesten. Bizarre zaken bij Hillsong Church, Bethel Church en anderen komen aan de orde. Dan verplaatst de aandacht zich naar Nederland waarbij blijkt dat de banden met de voorgenoemden nauw zijn en al deze dingen ook hier te vinden zijn, onder andere bij mensen als Kees Kraaijenoord van Mozaïek 0318 en Hans Maat, de man achter Sela, bij Stichting Opwekking en bij de EO. Het uiteindelijke doel achter dit alles: een nieuwe wereldorde van eenheid, waar geen regels meer zijn en ieder kan doen en zijn wat hij of zij wil.
Ik denk dat de studie het waard is om bekeken of gelezen te worden. Met de personen en zaken die hij noemt ben ik bekend en voor het grootste deel kan ik alleen maar bevestigen dat het overeenstemt met wat ik heb gezien in de loop der jaren. En er zou nog veel meer aan toegevoegd kunnen worden. In de studie wordt slechts een tipje van de sluier opgelicht.
Maar voor ik het kan aanbevelen moet ik ook een paar kanttekeningen maken. In een aantal gevallen kan er -denk ik- het bezwaar worden gemaakt dat de getoonde beelden of aangehaalde uitspraken wat selectief zijn waarbij de context ontbreekt en waardoor er soms een wat onvolledig beeld kan ontstaan van de persoon of personen waar het daar over gaat. En je kan discussiëren over hoe je bepaalde zaken of uitspraken die je bij iemand aantreft moet duiden. Daar kan soms meer over gezegd worden, waardoor er soms ook wat meer nuance aangebracht moet worden.
Ook is er naar mijn mening in sommige gevallen te veel sprake van ‘schuldig door associatie’. Het gevolg is dat sommige mensen dingen dreigen te worden toegeschreven die niet overeenstemmen met waar ze voor staan. Dit betreft dan vooral personen die zijdelings genoemd worden. Ik denk dat in een aantal gevallen daar de gebruikte bronnen oorzaak aan zijn.
Bovendien is het denk ik goed om onderscheid proberen te maken of iemand iets doet vanuit een blinde vlek of omdat er een valse leer achter zit. Bij sommige mensen is de kern van hun geloof wel degelijk zuiver bijbels: zondaars die hebben leren zien dat ze de Heere Jezus nodig hebben als Borg en Middelaar en dit ook volop uitdragen. Tegelijkertijd kunnen ze zich met mensen of zaken inlaten -en zich daar in een bepaalde context achter scharen- wat ze misschien beter niet hadden kunnen doen. Dit gebeurt iedereen, niemand is daar vrij van. Elke boom heeft wel een kromme tak. Daarmee iemand verklaren tot een kwade boom die kwade vruchten voorbrengt is niet wat de Bijbel zegt. Dat is ook niet de soort vrucht waar naar moeten kijken.
Bij anderen echter wordt duidelijk dat er een compleet ander denkpatroon achter zit, de inhoud van het geloof dat ze prediken is niet het geloof dat de Bijbel predikt, de Jezus die ze prediken is niet de Jezus van de Bijbel, de God die ze prediken is niet de God van de Bijbel, het evangelie dat ze prediken is niet het evangelie van de Bijbel, de boodschap die ze prediken is niet de boodschap van de Bijbel. Meestal zitten er wel elementen bij die uit de Bijbel komen, maar de essentie van hun prediking is een andere. Dan is er sprake van een valse leer. Ik denk dat het goed is dat onderscheid te maken, want blinde vlekken hebben we allemaal, maar als iemand een dwaalleer verkondigt dan is dat van een heel andere orde. Als we dat onderscheid niet maken lopen we kans zelf te verdwalen door onze aandacht te richten op zaken die niet de zaken zijn waar het om gaat in het geloof.
Ik heb deze nuance ook Wilco zelf voorgelegd en hij bevestigde mij dat hij daar in mee kan gaan en voegde daar nog aan toe: “Deze studie heeft zeker niet ten doel om schapen tot bokken te maken. Er zijn mensen die zich door onwetendheid laten meevoeren in deze list van satan. Anderen nemen er een hoofdrol in en zijn, alhoewel hun boodschap Bijbels kan klinken, wolven in schaapskleren.”
Wat blijft staan, en ik hoop dat die boodschap vooral overkomt, is dat er een hoop scheef zit en er een hoop vragen gesteld kunnen worden bij de hedendaagse christelijke muziek, en dat er keer op keer patronen zijn waar te nemen en krachten werkzaam zijn die zeer bedenkelijk zijn. En daarbij vallen slachtoffers aan alle kanten, zowel bij artiesten als bij luisteraars die zich laten zich misleiden en die meegaan met verkeerde trends.
Het gaat uiteindelijk niet over de mensen, want zoals Wilco zelf ook aanhaalt uit Efeze 6:2: “Wij hebben de strijd niet tegen vlees en bloed, maar tegen de overheden, tegen de machten, tegen de wereldbeheersers van de duisternis van dit tijdperk, tegen de geestelijke machten van het kwaad in de hemelse gewesten.” Dat is wat we moeten leren zien: dat er geestelijke machten werkzaam zijn die ons proberen te verleiden en die het doel hebben het gesproken en geschreven Woord van God te ondermijnen en te niet te doen.
Er worden wat verregaande conclusies getrokken die ik laat voor wat ze zijn, ik kan die niet bevestigen noch ontkennen. Ik zie ook een streven naar een valse eenheid. Een eenheid, zoals Wilco het treffend uitdrukt, rondom een toren van Babel, rondom een gouden kalf, en niet een eenheid rondom de gekruisigde Christus. In welke mate die zich zal doorzetten weet ik niet, maar het doel is ook niet om de toekomst te kunnen voorzeggen, het doel is om waakzaam te zijn. Als de discipelen Jezus vragen over de tekenen van het einde der tijden is het eerste wat Jezus antwoord: wees waakzaam en let er op dat niemand je verleidt (Mattheus 24).
Kenmerken van deze verleiding hier zijn naar ik meen vooral het verdwijnen van Bijbelse inhoud, onbegrensde vrijheid, zelfverheffing en (bedekte en eigentijdse) afgoderij. Met Wilco zie ik ook met lede ogen toe hoe hier ook de hedendaagse christelijke muziek een grote rol in lijkt te spelen. Dat lijkt me belangrijk om te zien en dat is ook waarom ik deze studie zou willen aanbevelen. Want in onze tijd kan niemand er meer om heen. De hedendaagse christelijk muziek staat niet meer voor de deur, het heeft zich al lang genesteld in onze kerken.
Het zou jammer zijn als de kijker/lezer hier weg zou gaan met de gedachte: “tjonge, het is wel erg hoor met hen, nog erger dan ik dacht.” Want het gaat er niet om wat zeggen over anderen, het gaat er om welke keuzes wij zelf maken en of we besluiten met hen mee te (blijven) doen of dat we andere keuzes (gaan) maken. En betreft het niet onszelf, dan betreft het wel onze (toekomstige) kinderen of kleinkinderen.
De studie duurt in totaal 2 uur en 45 minuten. Om de lijn te volgen is het goed deze van begin tot eind te kijken, desgewenst in meerdere sessies. Er komen een verschillende korte maar heftige beelden en geluiden voorbij. Het is daarom niet geschikt om te kijken met (kleine) kinderen in de buurt. Er is ook een tekstuele versie die soms iets meer details geeft en een bronvermelding heeft in de voetnoten.
Ik heb helaas ook veel voorbeelden van mensen, waaronder ook kinderen van God, die (biddend!) de rechts reformatorische kerken verlaten hebben omdat de prediking daar niet meer volledig bijbels is en niet meer in evenwicht. En ik ken ook veel mensen die wel blijven. Je mag best weten dat ik dit voor mezelf enorm moeilijk vind welke weg ik hier zelf in moet (mag) gaan.
Dat de prediking in de rechts reformatorische kerken niet meer in evenwicht is dat is een reactie op oa de evangelische prediking, waarvan ze vinden dat daar geen schuld en ellende gepreekt wordt. Maar om als reactie alleen maar schuld en ellende te gaan preken zónder de uitweg erbij (even heel generaliserend) dat is ook niet de oplossing. Daarmee houden we mensen af van Christus. Ik zie het om me heen gebeuren dat ook het arminiaanse denken op deze manier de refo kerken binnen is gekomen. En was daartegen 400 jaar geleden niet een synode in Dordrecht geweest?
Nu het lijdenstijd is, luister ik veel naar het lied Glorieus van Damascus https://youtu.be/ejpZwyL0Tak
Qua vorm wordt dit regelrecht afgekeurd door velen in refoland.
Echter qua inhoud brengt dit je erg dichtbij het lijden en sterven van Jezus Christus. Dan besef je dat ik dezelfde keuzes gemaakt zou hebben als Petrus en anderen, dat het míj́n zonden zijn waarom Hij moest lijden, en wat een wonder dat Hij dat vrijwillig deed!
Persoonlijk vind ik de stijl mooi, ook geniaal hoe de beat in het tweede gedeelte veranderd in hamerslagen. Maar ik kan mij ook goed voorstellen dat er (misschien wel veel) mensen zijn die dit niet mooi vinden.
Ik luisterde eerder veel naar verschillende nummers van Guns 'n Roses. Geweldig mooi qua vorm. Totdat ik tot geloof kwam en mijn muziek ging onderzoeken. Toen kwam ik erachter dat zij ook een album hebben: sympathy for the devil. Toen heb ik hun muziek maar weggedaan.
Laten wij niet als reactie op de muziek van de duivel alle muziek die niet in de psalmen staat en niet op hele noten word uitgevoerd bestempelen als duivels. Daarmee doen we alsof wij het beter weten, alsof we God zijn. Dat ruikt naar hoogmoed.
Om maar met Larry Norman te spreken: why should the devil have all the good music?
Allereerst excuses als mijn term "farizeisme" als een oordeel klonk.
Het farizeisme was een stroming die (in een welgemeende poging om Gods wetten te onderhouden) extra regels toevoegde om zo ver mogelijk bij de grens van wat nog net wel mag weg te blijven.
Feitelijk hetzelfde als wat in veel reformatorische kerken gebruikelijk is, en dat hoeft helemaal niet verkeerd te zijn. Sterker nog, het weerhoud mensen wellicht om langs de rand van wat nog net wel en niet meer kan te lopen.
Vandaar dat ik zei dat het farizeisme veel refo's na aan het hart ligt.
Het farizeisme waar Jezus tegen ageerde was dat de bedoeling van de wet weg was. Dat het om de letter van de wet ging, en niet om de Geest van de wet. En dat is nu net iets waar ik in veel reformatorische kerken tegenaan ben gelopen. Je hbt misschien gelijk als ik dat te generaliserend heb opgeschreven , en als dat op jou over gekomen is als een oordeel: geloof me: zo is het niet bedoeld geweest.
Voor wat betreft mensen die na hun bekering de Roomse kerk verlaten: Ik geloof je, maar ken zelf die voorbeelden niet. Ik ken wel een uiterst gelovig katholiek, die uit overtuiging katholiek gebleven is. Natuurlijk heeft hij moeite met bepaalde zaken die in de RK spelen (voornamelijk de rol van Maria), maar hij ziet ook veel goede en mooie dingen die in die kerk nog steeds zijn achtergebleven.
Bekeerlingen die in de uiterst rechtse flank terechtkomen: ik ken er een aantal, maar relatief weinig. In alle gevallen zijn ze in die rechter flank gekomen (menselijkerwijs gesproken) omdat hun partner daar zat. Mensen die na hun bekering verschillende kerken bezocht hebben om te kijken waar ze zich thuis voelen, en waar ze Thuis zijn komen naar mijn beleving juist vaker in de wat linksere stromingen terecht (vaak nog steeds wel rechts van het midden als je begrijpt wat ik bedoel).
Ik ken echter ook genoeg mensen die, na dat ze echt tot geloof kwamen, juist de rechterflank van de refo-wereld verlaten hebben.
Allemaal voorbeelden, en die zeggen an sich niet zoveel. Juist omdat voor ieder voorbeeld van iemand die de RK verlaten heeft een voorbeeld staat van iemand die juist in die kerk gebleven is.
Juist omdat tegenover iedere bekeerling die vanuit de wereld in de rechterflank terecht komt een bekeerling staat die in de linkerflank terechtkomt.
Juist omdat voor iedereen die in de rechtse gemeenten tot geloof komt en daardoor naar links opschuift iemand staat die juist in de rechterflank blijft hangen.
En zo geldt dat ook voor muziek. Natuurlijk lijkt veel muziek waar ik tegenwoordig naar luister muzikaal gezien nog steeds op de muziek waar ik voor mijn bekering naar luisterde. Dat komt omdat ik vaak muziek luister uit een vorm van ontspanning, en het daarbij belangrijk vind dat in de muziek waar ik naar luister God's naam op de juiste manier gebruikt wordt.
Aangezien ik voor mijn ontspanning luister zal ik niet senl iets opzetten waar ik muzikaal gezien niet van kan genieten. En geef toe, dat doen we allemaal. Iemand die van orgelmuziek kan genieten zla niet snel een rock-album beluisteren, iemand die van rap hodt zal niet snel naar klassieke muziek gaan zitten luistern, en iemand die van instrumentale muziek houdt zal niet snel een plaat met solo-zang opzetten.
Dat jij voorbeelden kent (wederom: voorbeelden) van mensen die vanuit een verslaving aan popmuziek komen, en daarom niet meer luisteren kan ik begrijpen.
Er is niks mis met een mooi glas wijn op zijn tijd, maar een ex-alcoholist moet je dat niet voorzetten.
Een goede sigaar zo af en toe hoeft helemaal niet verkeerd te zijn, maar iemand die een tabaksverslaving achter de rug heeft moet daar misschien wijs in zijn en niet aan beginnen.
En de andere kant op geldt dat ook. Ik ken iemand die jaren lang in de kerk orgel gespeeld heeft. Nu dat niet meer mogelijk is door een tia geeft hij zelf toe dat het misschien beter is zo, hij ontdekte dat hij verslaafd was aan de roem die hij ervoer als hij in de kerk achter het orgel zat.
Daarmee is het orgel niet verkeerd, wel de manier waarop sommigen er mee omgaan.
Daarmee is de gitaar niet verkeerd, wel de manier waarop sommigen er mee omgaan.
En als we naar Psalm 150 kijken (en even zo eerlijk zijn om toe te geven dat de vaak gehoorde theorie dat alle instrumenten in het orgel verenigd zijn baarlijke nonsens is, en dat het orgel wat in onze vertaling geslopen is er onmogelijk in de grondtekst al kan hebben gestaan) valt op dat er een veel bredere muzikale beleving mag zijn dan die wij wellicht kunnen waarderen.
Wellicht is het dus zelfs ronduit onbijbels om eenkennig te zijn in je muziekstijl en instrumentkeuze (en dat geldt voor zowel kerken waar een bandje of een combo speelt als waar een orgel speelt).
Mijn zoon luistert ook naar Damascus. Muzikaal gezien kan ik er helemaal niks mee. Ik ben echter met mijn zoon naar een concert van deze groep geweest, en ik moet toegeven dat er meer van uit ging dan van veel kerkdiensten. Het geloof wat de groep uitstraalde, de betrokkenheid op de wereld, en de eerbied waarmee ze zaken brachten: chapeau.
heel blij dat ik gegaan ben, hoewel ik de muziek nog steeds ronduit verschrikkelijk vindt.
Guns 'n roses is inderdaad niet het meest lichtende voorbeeld wat je kunt hebben ;-) (overigens is Sympathy for the Devil van de Rolling Stones, maar dat terzijde). Toch zijn er ook in de rock-hoek voorbeelden te vinden van heel goed beluisterbare groepen die wel een positief christelijke tekst neerzetten.
Groepen als Petra, Narnia als ook de Neal Morse band (die laatste zit iets meer tegen de progrock aan) zijn zeker ook aan te raden.
